Các thí sinh trao đổi sau giờ thi toán tại HĐ thi Chu Văn An( Ảnh Viết Thành)

Kết quả kỳ thi tốt nghiệp THPT lần 1 năm 2008 vừa được công bố khiến ai nấy đều hồ hởi, bởi nói như những người trong ngành Giáo dục thì đó là kết quả “đẹp”. “Đẹp” vì nó đã tăng ở mức hợp lý vừa đủ để chứng minh rằng những nỗ lực nâng cao chất lượng dạy và học đã đem lại kết quả.

“Đẹp” vì vẫn bảo đảm sự phân hóa theo vùng miền qua việc thứ hạng các địa phương không thay đổi. “Đẹp” còn vì chỉ còn 2 tỉnh dưới trung bình, một tỷ lệ đỗ tốt nghiệp thường không làm hài lòng lãnh đạo địa phương… Nhưng có phải kết quả thi năm nay toàn nét đẹp khiến người ta có thể yên lòng để tổ chức một kỳ thi quốc gia sau THPT với 2 mục đích: Xét tốt nghiệp và làm căn cứ để tuyển sinh ĐH,CĐ ?

Lời “thú tội” từ những con số

Tính trên toàn quốc, tỷ lệ tốt nghiệp năm nay đạt 75,96%, tăng 9,36% so với năm ngoái. Số địa phương có tỷ lệ tốt nghiệp trên 70% là 42 tỉnh, thành, tăng 12 so với năm 2007. Tỷ lệ tốt nghiệp loại giỏi cũng tăng nhẹ. Nhìn bảng “tổng sắp” có thể thấy, vẫn có sự phân hóa giữa các vùng miền: nơi thuận lợi, có truyền thống dạy và học tốt vẫn đỗ cao như Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Hải Phòng, Nam Định, Thái Bình; vùng khó khăn, chất lượng dạy và học kém vẫn đỗ thấp như Bắc Cạn, Cao Bằng, Sơn La…

Tuy nhiên, những con số thống kê cũng nói lên nhiều điều. Năm 2007, có đến 12 tỉnh, thành có tỷ lệ đỗ tốt nghiệp dưới 50%, năm nay chỉ còn 2. Một số đơn vị có tỷ lệ đỗ thấp nhất năm trước năm nay đã “tiến bộ vượt bậc”: Tuyên Quang tăng 45,6% (từ 14,28% lên 59,98%), Sơn La tăng 30,31% (từ 24,33% lên 54,64%), Điện Biên Phủ 28,86% (từ 45,94% lên 74%)… Không chỉ ở tốp cuối mà ở cả những tỉnh, thành trong tốp đầu cũng có hiện tượng này: Hải Phòng từ thứ 15 năm ngoái với tỷ lệ tốt nghiệp 76,9% năm nay đã “vươn” lên thứ 5 với tỷ lệ 90,44%, tăng gần 15%; Hà Tĩnh năm ngoái xếp thứ 20 với tỷ lệ tốt nghiệp 73,77% năm nay đứng hàng thứ 6 với 89,72% tốt nghiệp; Hải Dương cũng cải thiện thứ hạng từ 14 lên 8, Bắc Ninh từ 17 lên 9, Quảng Ninh từ 18 lên 10 với tỷ lệ tốt nghiệp tăng hơn 10%... Sự “đột biến” tại những nơi này còn thể hiện cả ở tỷ lệ tốt nghiệp loại giỏi: Hải Phòng tăng gấp đôi với 20,8%; Hải Dương, Bắc Ninh cũng tương tự. Trong khi đó, 4 đơn vị dẫn đầu: Hà Nam, TP Hồ Chí Minh, Hà Nội, Thái Bình, tỷ lệ tốt nghiệp chỉ tăng vài phần trăm, còn số đỗ khá giỏi tăng không đáng kể.

Đỗ cao do chất lượng tăng ?

Một vài con số và sự so sánh trên đã trả lời cho câu hỏi này. Đúng là sau 2 năm quyết liệt đẩy lùi bệnh thành tích bằng cuộc vận động “Hai không”, chất lượng dạy và học có cải thiện nhưng ai cũng hiểu trong giáo dục không thể có sự thay đổi về chất lượng trong một sớm một chiều.

Theo nhiều chuyên gia giáo dục, có 3 nguyên nhân dẫn đến kết quả thi “khởi sắc” như năm nay. Một là, dường như sau cú sốc của kỳ thi năm ngoái, cán bộ quản lý, giáo viên… đã “bình tĩnh” hơn với “Hai không”. Kỳ thi năm nay lại được nhiều người coi là kỳ thi tốt nghiệp riêng rẽ cuối cùng. Bởi thế, trong chỉ đạo (dù không có trong văn bản, hay lời nói chính thức) và trong thực thi… ai nấy đều có tâm lý “thoải mái” hơn. Số thí sinh vi phạm quy chế bị đình chỉ thi giảm hẳn, mặc dù các đoàn thanh tra lưu động, dù cưỡi ngựa xem hoa, cũng chỉ ra được nhiều điểm còn yếu: thanh tra ủy quyền chưa làm hết trách nhiệm, “phao” thi vẫn vứt đầy sân. Hai là, đề thi, trừ môn Vật lý, đều dễ hơn năm ngoái. Có người cho rằng, bản thân Bộ GD-ĐT cũng “rút kinh nghiệm” năm trước nên ra đề dễ hơn để tỷ lệ tốt nghiệp không quá thấp nhằm tránh để lại những hậu quả xã hội như đã từng bị chỉ trích. Ba là, chất lượng dạy và học có sự chuyển biến. Đây là nguyên nhân quan trọng, song nó chỉ đóng góp một phần nhỏ vào kết quả thi năm nay.

Chưa đủ tin cậy để tổ chức một kỳ thi với 2 mục đích

Đánh giá kết quả thi năm nay, Bộ GD-ĐT tỏ ra khá thận trọng và như lời Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Nguyễn Thiện Nhân thì từ nay đến 31-7, kết quả này tiếp tục được “mổ xẻ”. Hy vọng rằng, đến khi ấy, dư luận sẽ được biết sự đánh giá khách quan, khoa học và thẳng thắn của ngành nhưng chỉ với những gì đã được “bầy ra” vẫn có thể khẳng định: kết quả kỳ thi được tổ chức ở các địa phương chưa thể đủ tin cậy để làm căn cứ cho các trường ĐH, CĐ tuyển sinh.

Đề án tổ chức một kỳ thi sau THPT để lấy kết quả đánh giá tốt nghiệp và làm căn cứ xét tuyển vào ĐH, CĐ đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều. Khá nhiều ý kiến trên công luận phân tích sự thiếu khoa học cũng như không khả thi của đề án này. Song khoan hãy nói đến điều ấy, bởi cứ cho rằng Bộ GD-ĐT làm được một đề thi bảo đảm vừa đánh giá được mức độ hoàn thành chương trình phổ thông của học sinh, vừa phân loại được ai giỏi ai kém thì việc tổ chức kỳ thi ấy ở các địa phương cũng không thể khiến người ta yên tâm về tính công bằng. Kỳ thi tốt nghiệp năm nay, dù không mang tính ý nghĩa cạnh tranh, mà đã có những kết quả bất ngờ như vậy thì khi kết quả bài thi được dùng để xét tuyển vào ĐH, CĐ không rõ những “cuộc lội ngược dòng” nào sẽ xảy ra ? Đây là điều ai cũng hiểu, chỉ Bộ GD-ĐT không hiểu, tại sao ?

Kim Thoa

(Theo hanoimoi)