Ông Nguyễn Đức Nghĩa- trưởng họ, phát thưởng cho các cháu đạt thành tích cao trong học tập

Những năm qua, ở thôn Trần Xá, xã Hàm Ninh, huyện Quảng Ninh(Quảng Bình) có các dòng họ Nguyễn Đức, Nguyễn Văn, Nguyễn Mậu, Trần Quang thực hiện tốt công tác khuyến học, khuyến tài; điều vinh dự là năm 2009, dòng họ Nguyễn Đức được Trung ương Hội khuyến học Việt Nam tặng Bằng khen.

Qua tìm hiểu, được biết Họ Nguyễn Đức sịnh cơ lập nghiệp ở thôn Trần Xá từ thời hậu Lê, cách đây gần 500 năm. Đến nay, con trai cháu nội của dòng họ từ 18 tuổi trở lên có trên 200 đinh tráng, nếu kể cả con cháu nội, ngoại, lớn, nhỏ sinh sống ở quê và trên mọi miền Tổ quốc có hơn 1800 người. Trong làng Trần Xá, có gần 30 dòng họ, họ nào cũng có truyền thống yêu nước, có ý thức cộng đồng, hiếu học, con cháu đời nào cũng có nhiều người hiền tài, học hành đỗ đạt. Với họ Nguyễn Đức, “Sổ vàng hiếu học” của dòng họ đã ghi danh 2 tiến sỹ, 6 thạc sỹ, 85 đại học. Riêng ông trưởng họ Nguyễn Đức Nghĩa có 2 bằng đại học và một bằng tốt nghiệp trường Nguyễn Ái Quốc Trung ương năm 1973. Họ Nguyễn Đức chưa phải là dòng họ lớn nhất trong làng nhưng đây là một dòng họ luôn đoàn kết, sống hòa thuận, đùm bọc, “trên nói dưới nghe”, “nhất hô, bá ứng”. Hàng năm, mỗi lần trong họ có cúng dỗ, tế lễ, con cháu người ở trong làng, người ở xa về, gặp nhau tay bắt mặt mừng, cười nói vui vầy, không một lần “lời vào, tiếng ra”, thật là êm ấm. Gia đình ông trưởng họ Nguyễn Đức Nghĩa là tấm gương gia đình văn hóa, một gia đình sống mẫu mực, thiện tâm, các thành viên trong dòng họ luôn nhắc nhau học tập, noi theo. Thực hiện công tác khuyến học, khuyến tài, đầu năm 2003 dòng họ Nguyễn Đức bắt đầu xây dựng Quỹ khuyến học. Dòng họ thành lập Ban khuyến học gồm những thành viên tiêu biểu trong hội đồng gia tộc. Quan điểm của dòng họ, xây dựng quỹ khuyến học là để khuyến học, khuyến tài, động viên con cháu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, phấn đấu học tập đạt kết quả cao; tiền đóng góp xây dựng quỹ không nhất thiết như nhau, tùy hoàn cảnh gia đình, ý thức xây dựng dòng họ và tùy lòng hảo tâm, có mấy tiền đóng góp Quỹ dòng họ đều ghi nhận. Với quan điểm “mềm dẽo, cởi mở” này nên hàng năm càng có nhiều thành viên đóng góp xây dựng quỹ, nhờ vậy nguồn quỹ khuyến học mỗi năm mỗi tăng. Mới đầu quỹ khuyến học chỉ được 600 nghìn đồng; đến nay, sau 10 năm xây dựng, với 195 thành viên đóng góp, quỹ khuyến học của họ Nguyễn Đức thôn Trần Xá đã được 67 triệu đồng, là một trong những họ có quỹ khuyến học nhiều nhất ở huyện Quảng Ninh. Ông Nguyễn Đức Nghĩa- trưởng họ Nguyễn Đức cho biết, họ Nguyễn Đức có 2 quyển sổ vàng, “Sổ vàng truyền thống hiếu học” và “Sổ vàng truyền thống khuyến học”. Với “Sổ vàng truyền thống khuyến học”, mọi thành viên đóng góp tiền xây dựng quỹ đều được ghi vào đây, nó có tác động, khích lệ rất nhiều trong việc xây dựng quỹ khuyến học. Là trưởng họ, ông Nguyễn Đức Nghĩa đã hỗ trợ nguồn quỹ  10 triệu đồng. Con cái ông, dẫu là trai hay gái, người ít nhất cũng hỗ trợ quỹ 01 triệu đồng, riêng chị Nguyễn Thị Diệp ủng hộ 16 triệu đồng.

Hàng năm, vào dịp Cách mạng tháng tám, trước khi bước vào năm học mới, dòng họ Nguyễn Đức tổ chức họp mặt, ôn lại truyền thống của dòng họ, truyền thống yêu nước và hiếu học của làng quê để dạy bảo, động viên con cháu rèn đức, luyện tài trở thành công dân có ích cho xã hội đồng thời vinh danh, phát thưởng cho con cháu đạt thành tích cao trong học tập. Nhờ đẩy mạnh công tác khuyến học, khuyến tài, năm học nào dòng họ Nguyễn Đức cũng có hàng chục con cháu đạt danh hiệu học sinh tiên tiến, học sinh giỏi, học sinh thi đạt giải học sinh giỏi các cấp và học sinh thi đỗ Đại học được Ban khuyến học của dòng họ tuyên dương, khen thưởng. Năm 2005, có 60 cháu được khen thưởng, năm 2012 có 68 cháu, năm 2013 có 76 cháu. Trong số con cháu đạt thành tích cao trong học tập, có nhiều cháu tham gia các kỳ thi học sinh giỏi các cấp và đạt giải cao. Năm học 2011- 2012, cháu Nguyễn Thị Kiều Phương đạt gải nhất môn Lịch Sử lớp 11 cấp tỉnh, cháu Nguyễn Thị Xuân Quỳnh giải khuyến khích môn Toán và khuyến khích môn Hóa lớp 11 cấp tỉnh. Năm học 2012- 2013 cháu Nguyễn Thị Kiều Phương đạt giải nhì môn Lịch sử lớp 12 cấp tỉnh, cháu Nguyễn Đức Tài giải khuyến khích môn Hóa lớp 11 cấp tỉnh…Tại lễ phát thưởng năm 2013, cháu Nguyễn Thị Thục Nhi, học sinh lớp 5, xúc động nói “ Cháu mồ côi mẹ từ lúc còn đi chập chửng, một mình Ba  vất vã nuôi 2 anh em cháu ăn học. Hoàn cảnh anh em cháu khác với bạn bè, luôn  thua thiệt nhưng nhờ Ba cháu, gia đinh và nhờ dòng họ động viên, tiếp sức nên chúng cháu nguyện gắng sức học tập, đạt thành tích cao để không phụ lòng Ba, gia đình và dòng họ, để mẹ cháu dưới suối vàng yên lòng”. Mỗi lần tổ chức phát thưởng cho con cháu đạt thành tích cao trong học tập, họ Nguyễn Đức cũng đã trích nguồn quỹ khuyến học động viên các cháu trong dòng họ có hoàn cảnh khó khăn vươn lên trong học tập và phát thưởng cho các thành viên dòng họ đã mạnh dạn mở hướng sản xuất mới mang tính đột phá, thu lợi nhuận cao được bà con nông dân học tập, nhân rộng mô hình.

Ngoài việc thực hiện tốt công tác khuyến học, khuyến tài của dòng họ, các thành viên họ Nguyễn Đức cũng quan tâm, chăm lo công tác khuyến học ở địa phương và ở trong các trường học. Ngày khai giảng năm học 2013- 2014, anh Nguyễn Đức Thành, con ông Nguyễn Đức Nghĩa, thay mặt Công ty TNHH Quốc Khánh đã tặng 20 suất quà trị giá 6 triệu đồng cho học sinh nghèo ở trường TH Hàm Ninh, với nghĩa cử đó, anh và Công ty được trường TH Hàm Ninh và các bậc phụ huynh ghi nhận, cảm phục.

Cùng với việc thực hiện tốt phong trào hiếu học, khuyến học trong dòng họ và góp phần xây dựng phong trào khuyến học ở địa phương, mấy năm qua, mỗi thành viên, mỗi gia đình thuộc dòng họ Nguyễn Đức luôn có ý thức xây dựng nếp sống văn minh, gia đình văn hóa, làng văn hóa và giúp nhau phát triển kinh tế gia đình. Và, hàng năm, con cháu dòng họ Nguyễn Đức ở trên mọi miền Tổ quốc luôn hướng về cội nguồn với sự ủng hộ cả về vật chất lẫn tinh thần, ghi tên thêm vào sổ vàng hiếu học, sổ vàng khuyến học của dòng họ và mong muốn quê nhà sớm hoàn thành công cuộc xây dựng nông thôn mới.  

THÁI TOẢN