Xã Nhật Tân (huyện Kim Bảng – tỉnh Hà Nam) có 10 thôn với 15 xóm, dân số 10.800 người. Bình quân ruộng canh tác: 385 m2/khẩu. Đất chật, người đông, trước kia cả xã làm nghề nông là chính, một số gia đình có nghề dệt thủ công, giờ thì các ngành nghề phụ được phát triển như: mộc mỹ nghệ, mây giang, may mặc, thêu ren, dịch vụ thương nghiệp…Hàng năm thu nhập từ làm nghề chiếm 70% tổng thu nhập của mỗi gia đình. Tỷ lệ hộ nghèo hiện nay 4,71%.

Sau khi Hội Khuyến học tỉnh được thành lập (2001), Hội Khuyến học xã Nhật Tân cũng được thành lập. Dưới sự lãnh đạo và chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền Huyện, xã, Hội Khuyến học Nhật Tân đã đi vào hoạt động có nề nếp, tổ chức Hội đã không ngừng lớn mạnh cả về bề rộng lẫn chiều sâu, cán bộ lãnh đạo Hội nhiệt tình, tâm huyết với phong trào, thể hiện vai trò nòng cốt liến kết phối hợp với các tổ chức, các lực lượng xã hội tham gia hoạt động khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập theo tinh thần xã hội hóa giáo dục.

Xây dựng xã hội học tập ở Nhật Tân được Đảng bộ, chính quyền và Hội Khuyến học xác định là sự nghiệp lâu dài, phát triển từng bước gắn kết với yêu cầu phát triển của quê hương. Trước yêu cầu phát triển CNH và HĐH đất nước, năm 2002 Đảng ủy, UBND xã Nhật Tân đã quyết định thành lập Trung tâm Trung tâm học tập cộng đồng (HTCĐ) theo sự chỉ đạo của Huyện ủy, UBND huyện Kim Bảng. Từ đây Trung tâm HTCĐ xã Nhật Tân đi vào hoạt động thường xuyên có nề nếp, người dân “cần gì học nấy”, số người tham gia học tập mỗi năm một tăng lên. Kết quả hoạt động của TTHTCĐ đã giúp người dân nâng cao dân trí, năng xuất lao động, phát triển thêm nhiều ngành, nghề mới nhờ chuyển giao công nghệ, cuộc sống khá giả của mỗi gia đình đã mang lại cho Nhật Tân một bộ mặt mới. Trung tâm học tập cộng đồng xã Nhật Tân thật sự là một mô hình điển hình của tỉnh và của cả nước về xây dựng xã hội học tập từ cơ sở.

Trung tâm HTCĐ tổ chức ôn thi đại học

Xuất phát từ tình hình thực tế ở địa phương Nhật Tân. Hàng năm có từ 40 – 50 em thi trượt đại học, đa phần là con em gia đình có hoàn cảnh khó khăn, không đủ kinh tế cho con lên thành phố ôn luyện. Sau ngày thanh lập Trung tâm HTCĐ, Hội Khuyến học tham mưu với cấp ủy Đảng và chính quyền mở lớp ôn thi (khóa học đầu tiên ra đời năm 2002). Lúc đầu, Ông Nguyễn Ngọc Xuân (người thay mặt Hội khuyến học xã và TTHTCĐ) đi vận động và tìm được 3 thày dạy các môn toán, lý, hóa. Ngày tổ chức chiêu sinh, có 25 cháu ra đăng ký, nhưng học một thời gian các cháu bỏ dần còn trụ lại 13 cháu, có hôm lớp học chỉ có 4 cháu. Ban quản lý vẫn quyết tâm mời thày dạy tiếp. Ông Nguyễn Ngọc Xuân nhớ lại câu nói của thày Đỗ Sơn: “ Cháu đi đã nhiều nơi, chưa gặp người nào mà bám chặt mô hình này như cụ, nếu cụ giữ được, cháu sẽ tiếp tục lên lớp”. Ngay sau đó Ban quản lý lại đi vào từng nhà học sinh vận động các cháu ngày mai ra lớp. Ngày hôm sau lớp lại có đủ sĩ số. Kết thúc chương trình ôn, 13 học sinh lều trõng đi thi tại Hà Nội. Một tin bất ngờ, năm đầu tiên đã có 10 em thi đỗ vào đại học, cao đẳng. Có người nói “Tiền tỷ cũng không mua được” 10 sinh viên này.

Từ khóa thứ hai, lãnh đạo xã đã điều kiện cơ sỏ vật chất và trích ngân sách cho lớp. Ông Chủ tịch xã còn động viên: “Đây là Trung tâm học tập cộng đồng đào tạo nhân tài cho quê hương, làm tiền đề cho 1 xã Hội học tập từ cơ sở”.

Các khóa học cứ tăng dần với cấp số nhân từ 13 học sinh; 25 học sinh; 58 học sinh toàn là con em trong địa phương và một số em của xã Văn Xá, xã Đồng Hóa. Tiếng lành đồn xa, Năm 2005 -2006 đã có 115 em đăng ký, hầu như học sinh khắp trong huyện Kim Bảng về với trung tâm ôn luyện. Năm ấy có 97 em đỗ vào đại học. Nghe kết quả ôn thi ở đây, 11 nhà báo đã về viết tin. Nhà báo Tiền phong viết: “Không học tủ, không dạy theo bộ đề, thày giáo cũng không phải là những người nổi tiếng như ở các trung tâm luyện thi. Vậy mà mấy năm nay lớp luyện thi đại học ở xã Nhật Tân – Kim Bảng – Hà Nam luôn nườm nượp học sinh từ các nơi đến xin học. Điều đáng nói là hàng năm có gần 90% số học sinh ôn luyện từ cái “lò” này đã đỗ vào các trường Đại học, Cao đẳng và Trung học chuyên nghiệp”.

Trung tâm ôn luyện thi đã mở được 10 khóa, có 962 cháu học ôn thi, đã đỗ 898/962 thí sinh. Kết quả đáng khích lệ nhà báo “Gia đình và xã Hội” viết “không nổi tiếng, không bộ đề, không sách giải nâng cao, không học tủ, đầu vào toàn thí sinh thi trượt. Vậy mà lò luyện thi ấy cho kết quả bất ngờ”. 4 năm gần đây Trung tâm HTCĐ đã mở thêm khối B và D, học Sinh học và Ngoại ngữ (Tiếng Anh). Trung tâm đã liên kết với Trường Trung cấp nghề kỹ thuật cao Quốc tế của tỉnh Hà Nam mở lớp bổ túc văn hóa và tin học, đầu vào là học sinh lớp 9, đào tạo 3 năm ra trường có bằng Bổ túc lớp 12 và bằng Trung cấp nghề tin học văn phòng.

Nếu tính một bài toán đơn giản : Em đi Hà Nội ôn hết 6.500.000đ chưa chắc đã đỗ, em ôn ở xã nhà hết 1.060.000đ. Về kinh tế đã lợi cho gia đình 5.500.000đ. Đến nay, không riêng gì con em trong tỉnh mà còn có tỉnh bạn cũng về đây như : Hòa Bình, Sơn La, Tuyên Quang, Yên Bái và cả Thành Phố Hồ Chí Minh, Hà Tây cũ về đây ôn thi đại học.

Trước đây nhiều gia đình nhân dân trong xã kinh tế còn hạn chế, thu nhập thấp. Nhờ có trung tâm HTCĐ đã nắm bắt được khoa học kỹ thuật về chăn nuôi, gieo trồng, học nghề, nay đã có kinh tế ổn định, khá giả hơn, gia đình được hạnh phúc, nhà cửa khang trang. Trung tâm HTCĐ đã trang bị 20 máy vi tính, 1 máy chiếu, một thư viện có đủ các loại sách phục vụ học tập, nâng cao văn hóa đọc cho người dân của xã. Ngày 2/6/2011, Giáo sư - Viện sĩ Nguyên Văn Hiệu về thăm Trung tâm đã nói : « Tôi đã đi thăm nhiều Trung tâm HTCĐ, ở Trung tâm này thật sự đã và đang góp phần đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài ». Ngày 07/9/2011 ông Nguyễn Mạnh Cầm – Nguyên Ủy viên Bộ chính trị - Nguyên phó Thủ tướng Chính phủ - Chủ tịch trung ương Hội Khuyến học Việt Nam cũng đánh giá : ”Trung tâm HTCĐ xã Nhật Tân đã đi đúng hướng, hoạt động có hiệu quả. Tỉnh cần nhân rộng mô hình này ”.


Nguyễn Thị Thu
VP HKH tỉnh Hà Nam