Bảo Yên là một huyện miền núi của tỉnh Lào Cai, là địa bàn sinh sống của đồng bào người Tày, Mông, Dao, Giáy, Phù Lá, Kinh. Huyện Bảo Yên là cửa ngõ phí đông của tỉnh Lào Cai, cách thành phố Lào Cai 75 km, cách Hà Nội 263 km. Huyện có diện tích tự nhiên 827,91 km2 . Huyện lỵ là thị trấn Phố Ràng nằm trên Quốc lộ 70. Dân số huyện Bảo Yên năm 2009 là 76.274 người.

Từ những trăn trở

Căn cứ vào đặc thù của huyện Bảo Yên trong đó các xã hầu hết là địa bàn khó khăn, cuộc sống của đồng bào các dân tộc trong huyện còn nhiều thiếu thốn, việc chăm lo đến giáo dục và việc học hành của con em còn nhiều hạn chế.

Cách đây không lâu, các xã của Bảo Yên nghèo lắm. Khi còn nghèo thì khó lòng đồng bào nghĩ đến việc học, việc đến trường. Do vậy, trong những năm trước đây, tỷ lệ học sinh đến tuổi không ra lớp chiếm số đông, số học sinh có hoàn cảnh khó khăn không đi học được đã trở thành phổ biến ở hầu hết các xã và các trường học trong huyện.
Khi ấy, nhận thức của một bộ phận nhân dân về giáo dục còn thấp. Tâm lý học không biết để làm gì hay cốt lên nương rẫy cho no cái bụng đã rồi mới nghĩ đến chuyện học là quan niệm phổ biến trong số đông đồng bào nơi đây. Phong trào xây dựng xã hội học tập còn gặp nhiều khó khăn. Điều đó là sự trăn trở của hầu hết các nhà trường, các nhà quản lý và đặc biệt là BCH Hội khuyến học huyện Bảo Yên.

Cách làm mang tính đặc thù !

Không chịu đứng nhìn cảnh học sinh bỏ học, học sinh thiếu thốn khó khăn không đến trường, một phong trào rộng khắp trong toàn huyện đã được đẩy mạnh và được các ngành các cấp, nhân dân hưởng ứng. Đó chính là phong trào khuyến học khuyến tài của Bảo Yên trong những năm gần đây.

Hàng năm, trên cơ sở chỉ thị của BTV Huyện ủy và BCH Hội khuyến học tỉnh về việc triển khai phong trào khuyến học khuyến tài, BCH Hội khuyến học Bảo Yên đã xây dựng kế hoạch hoạt động rất sát và phù hợp với đặc thù của huyện. Những hoạt động được cụ thể đến từng đơn vị, từng thôn bản và từng cá nhân. Lấy đối tượng chính là học sinh các cấp và các thầy cô giáo ở tất cả các đơn vị trường học, BCH Hội đã xác định động cơ và mục đích là nhằm thúc đẩy tinh thần học tập, hỗ trợ khó khăn, khuyến khích những tài năng.

Lấy hiệu quả của việc duy trì phong trào giáo dục trên địa bàn làm động lực cho sự phát triển của Hội, trong những năm qua, phong trào khuyến học, khuyến tài của Hội khuyến học Bảo Yên đã được các cấp Hội duy trì và phát triển rộng khắp từ cấp huyện đến các xã, thị trấn và tập trung sôi nổi, hiệu quả ở các chi hội khuyến học ở các nhà trường và các thôn bản. Trong quá trình hoạt động, các cấp Hội đã chủ động làm tốt công tác tham mưu một cách tích cực cho các cấp ủy, chính quyền, đồng thời phối hợp chặt chẽ với các ban ngành đoàn thể, Mặt trận tổ quốc, Đoàn Thanh niên… trong việc vận động tiền của, ngày công, vận động trẻ em ra lớp.

Hiện nay, tổ chức chi hội được các cấp Hôi khuyến học Bảo Yên phát triển một cách rộng khắp tại cơ sở mà nòng cốt là hoạt động của các thôn bản, các nhà trường, các xã và thị trấn. Cùng với đó là hoạt động tích cực của các cơ sở Hội trong công tác khuyến học khuyến tài.

Hầu hết các chi hội, các Hội của các nhà trường, xã và thị trấn đều xây dựng được quỹ khuyến học và coi đó là một trong những hình thức thúc đẩy tinh thần học tập, khuyến khích tài năng. Nguồn quỹ này được các cấp Hội chi tiêu và sử dụng có hiệu quả vào công tác khen thưởng cán bộ giáo viên và học sinh có thành tích xuất sắc trong công tác dạy và học đồng thời hỗ trợ kịp thời các học sinh có hoàn cảnh đặc biệt vươn lên trong học tập, vận động học sinh nghèo ra lớp…

Cùng với công tác xây dựng quỹ Hội, Hội khuyến học Bảo Yên còn chỉ đạo các cơ sở Hội trên địa bàn chủ động một cách tích cực trong việc tạo ra các hoạt động khuyến học như ủng hộ và giúp đỡ về ngày công lao động, hiến đất xây dựng trường học, ủng hộ vật liệu làm lớp học, dựng nhà giúp học sinh nghèo. Hình thức trên đã góp phần phát huy một cách tích cực điều kiện và nguồn lực sẵn có của các đơn vị. Tiêu biểu trong hoạt động này là các đơn vị trường học tại các bản, xã như chi hội trường THCS xã Nghĩa Đô đã vận động các thầy cô giáo quyên góp mua gạo và mua dụng cụ nhà bếp cho khu bán trú học sinh; Hội khuyến học trường THPT số III Bảo Yên giúp đỡ học sinh con thương binh nghèo, vận động 425 ngày công, hỗ trợ 420 tàu lá cọ ủng hộ lợp mái nhà cho học sinh nghèo; Hội khuyến học xã Tân Tiến ủng hộ ngày công dựng trường lớp học qui ra tiền lên tới 10.250.000 đồng. Tại Hội của Tân Tiến, ông Pao Nà Phung đã tình nguyện hiến 100m2 đất để dựng trường. Những hoạt động đó đã phần nào góp phần làm giảm bớt đi sự khó khăn ban đầu của các em học sinh vùng đặc biệt khó khăn vươn lên trong học tập đồng thời khẳng định tinh thần lá lành đùm lá rách, lá rách ít đùm lá rách nhiều của những tổ chức và cá nhân tâm huyết với công tác giáo dục.

Song song với hoạt động của các cơ sở trong công tác khuyến học khuyến tài, tại cấp Huyện Hội, Ban chấp hành Hội đã thực sự chú trọng vào công tác vận động và ủng hộ khuyến khích và động viên các tài năng trong giáo dục đào tạo. Cùng với việc vận động các cấp Hội chủ động tích cực trong các hoạt động, trong năm qua, Hội khuyến học Bảo Yên đã đẩy mạnh công tác tập hợp sức mạnh và tinh thần khuyến học của các tổ chức cá nhân trên địa bàn toàn huyện. Việc xét cấp học bổng cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn vươn lên đạt kết quả cao trong học tập được Hội tổ chức thường xuyên. Cùng với việc cấp học bổng, Hội còn trợ cấp bằng hiện vật qua việc ủng hộ và trợ cấp gạo học sinh bán trú dân nuôi vùng khó khăn trong những tháng giáp hạt.

Phong trào xây dựng và nhân rộng gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học trong nhiều năm qua cũng được Hội khuyến học Bảo Yên chú trọng và có những chuyển biến đáng kể.Trên toàn huyện đã có tới gần 4000 hộ được UNBD huyện công nhận danh hiệu gia đình hiếu học, hơn 7000 hộ gia đình được UBND các xã công nhận danh hiệu gia đình hiếu học cấp cơ sở. Cùng với đó là dòng họ hiếu học được công nhận như họ Hoàng ở Việt Tiến, họ Ma ở xã Nghĩa Đô. Ông Ma Kim Cư- phó chủ tịch UBND xã Nghĩa Đô, một thành viên của dòng họ Ma không giấu được niềm tự hào: “Hiện nay, họ Ma có 18 người đang theo học tại các trường đại học, cao đẳng, trong đó có 8 người học đại học, 9 người học cao đẳng, hơn 70 em học trung học phổ thông, gần 100% em trong độ tuổi được phổ cập trung học cơ sở”.

Sự phát triển và nhân rộng của dòng họ hiếu học cũng như gia đình hiếu học đã góp phần không nhỏ trong việc tạo ra và thúc đẩy phong trào học tập trên địa bàn toàn huyện. Công tác thi đua khen thưởng trong năm qua cũng được ban chấp hành Hội khuyến học Bảo Yên quan tâm và đẩy mạnh. Vào các dịp tổng kết năm học, 1/6, 20/11 hay các đợt thi học sinh giỏi, thi đại học cao đẳng, Hội đã khen thưởng kịp thời các tập thể và cá nhân có thành tích tiêu biểu.

Hiệu quả từ những hoạt động phù hợp

Đến nay hội khuyến học huyện Bảo Yên đã có 307 chi hội ở các thôn bản, tổ dân phố, 98 chi hội khối cơ quan, trường học với trên 10.000 hội viên. Toàn huyện đã xây dựng quỹ hội từ cơ sở đến Huyện Hội, bình quân một năm thu được 230.000.000 đồng, cùng với quyên góp ủng hộ được nhiều hiện vật phục vụ cho phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập. 18/18 xã, thị trấn có trung tâm học tập cộng đồng, thu hút đông đảo bà con nhân dân đến học tập. Hàng trăm xuất học bổng trị giá 300.000/xuất được trao tặng cho các em học sinh nghèo học giỏi của các nhà trường. Những xã khó khăn như Tân Tiến, Nghĩa Đô, Lương Sơn, Minh Tân, Bảo Hà luôn nhận được sự quan tâm của Hội. Tỷ lệ học sinh các cấp bỏ học ngày càng giảm. Trong nhiều năm qua, Hội khuyến học Bảo Yên luôn đạt danh hiệu xuất sắc và nhận được nhiều bằng khen của tỉnh và Trung ương Hội.

Những nỗ lực và hoạt động một cách tích cực của Hội khuyến học Bảo Yên mà nòng cốt là các cơ sở Hội trong những năm qua đã góp phần tích cực trong công tác xây dựng xã hội học tập, ươm mầm và bồi dưỡng nhân tài của huyện nhà. Tỷ lệ học sinh bỏ học ngày càng giảm, số học sinh có hoàn cảnh khó khăn đến lớp ngày càng tăng. Ngày càng nhiều có học sinh đỗ đại học cao đẳng, học sinh giỏi các cấp.

Chia tay Bảo Yên khi trời đã về chiều, những đám sương mù đã lãng đãng quanh đây làm cho người đi thấy lành lạnh. Nhưng trong lòng chúng tôi thấy vui và ấm áp hẳn lên bởi học sinh nghèo nơi đây đã và đang được khoác trên mình chiếc áo ấm của tình thương và tinh thần hiếu học. Con chữ nơi đây sẽ bớt đi sự gập ghềnh và gian nan. Bài ca hiếu học như vang mãi trên những triền núi, những ngôi trường như những điệu hát then ấm áp nơi bản xa.

Bài và ảnh:Nguyễn Thế Lượng
Trường THPT Hạ Hòa- Phú Thọ