Là tỉnh duyên hải cực nam Trung bộ, Bình Thuận có 01 thành phố, 01 thị xã và 08 huyện với 127 xã, phường, thị trấn.

Thành phố Phan Thiết là tỉnh lỵ, trung tâm chính trị - kinh tế - văn hoá - xã hội của tỉnh, cách thành phố Hồ Chí Minh 200 km và cách thành phố Nha Trang 250 km. Diện tích tự nhiên 7.848,6 km2; địa hình rất đa dạng, gồm các vùng đồng bằng, trung du, miền núi, vùng biển. Dân số toàn tỉnh 1.175.227 người; mật độ dân số trung bình 149 người/km2 (tính đến tháng 12/2008); có 27 dân tộc anh em cùng sinh sống; trong đó, có 26 dân tộc thiểu số với 14.647 hộ/79.320 khẩu, chiếm hơn 7% dân số toàn tỉnh, chủ yếu cư trú ở 15 xã thuần và 32 thôn đồng bào dân tộc thiểu số xen ghép. Trong 15 xã thuần đồng bào dân tộc thiểu số, có 11 xã dân tộc thiểu số vùng cao với 2.669 hộ/14.044 khẩu.

Qua hơn 2 năm triển khai thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TW, ngày 13/04/2007 của Bộ Chính trị “về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập”; trong điều kiện còn nhiều khó khăn, lúng túng; song, các ngành, các cấp của Bình Thuận đã cố gắng triển khai và đạt được kết quả bước đầu đáng khích lệ. Quá trình đó, Ban Thường vụ Tỉnh uỷ đã ban hành Kế hoạch số 23-KH/TU, ngày 21/09/2007“về triển khai thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TW của Bộ chính trị”. Ban Tuyên giáo Tỉnh uỷ phối hợp với Ban Dân vận, Hội Khuyến học tỉnh và Sở Giáo dục - Đào tạo ban hành các văn bản hướng dẫn các cấp uỷ, chính quyền, ngành giáo dục - đào tạo, các cấp Hội Khuyến học ở địa phương tổ chức triển khai thực hiện Chỉ thị số 11-CT/TW của Bộ Chính trị, Kế hoạch 23-KH/TU của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ. Các cấp uỷ huyện, thị, thành phố cũng đã ban hành các văn bản chỉ đạo triển khai thực hiện các văn bản trên ở đảng bộ, địa phương mình. Ban cán sự đảng UBND tỉnh và UBND các huyện, thị xã, thành phố đã ban hành các văn bản cụ thể hoá việc thực hiện như: qui định về biên chế, tổ chức bộ máy và hoạt động của hội Khuyến học các cấp; quy định mức trợ cấp, phụ cấp cho cán bộ các cấp Hội khuyến học; về việc thành lập TTHTCĐ; cho phép xây dựng quỹ khuyến học, khuyến tài… Hội Khuyến học tỉnh cũng chỉ đạo triển khai học tập các văn bản trên cho tất cả cán bộ hội các cấp.

Cùng với việc tổ chức triển khai quán triệt các văn bản trên cho cán bộ, đảng viên; các cấp uỷ, chính quyền chỉ đạo các ngành, Mặt trận, đoàn thể phối hợp tổ chức nhiều hoạt động tuyên truyền về xây dựng phong trào khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập thông qua các phong trào xây dựng gia đình văn hoá, thôn, khu phố văn hoá, gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học… Các phương tiện thông tin đại chúng như: Báo Bình thuận, Đài Phát thanh - Truyền hình tỉnh mở các chuyên mục, chuyên trang về giáo dục - đào tạo; qua đó, phản ánh tình hình xây dựng Hội khuyến học; biểu dương những tổ chức, đơn vị, cá nhân, gia đình có thành tích tốt trong phong trào khuyến học, xây dựng xã hội học tập tỉnh nhà. Hội Khuyến học tỉnh khuyến khích các cơ sở hội, hội viên mua, đọc báo Khuyến học, Dân trí; đồng thời, phát hành tập Thông tin khuyến học - khuyến tài và Sổ tay khuyến học đến các cơ sở hội.

Qua triển khai, quán triệt, tuyên truyền; hầu hết các cấp uỷ, chính quyền và đa số cán bộ, đảng viên càng nhận thức rõ hơn quan điểm của Đảng ta là luôn luôn coi trọng và phát huy mọi nguồn lực để phát triển sự nghiệp giáo dục - đào tạo; khẳng định công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập góp phần quan trọng phát triển nền giáo dục quốc dân, cả hệ thống chính quy và không chính quy, nhằm đẩy nhanh việc nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực thực hiện quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Đến nay, hệ thống tổ chức hội khuyến học tiếp tục được củng cố và phát triển từ tỉnh đến cơ sở. Đến tháng 12/2008, toàn tỉnh có 10/10 huyện, thị xã, thành phố; 127/127 xã, phường, thị trấn có hội khuyến học; có 199 ban khuyến học cơ quan, 1.349 chi hội (trường học, chi hội dòng họ, hội đồng hương, nhà chùa) với 54.729 hội viên, chiếm 22,8% số hộ gia đình; trong đó, có 25.000 người được cấp thẻ hội viên hội khuyến học; bình quân mỗi năm tăng 8.000 hội viên. Ngoài ra, còn thành lập được 02 ban vận động xây dựng cơ sở hội và chi hội tại thành phố Hồ Chí Minh, gồm những tổ chức và cá nhân có nguyện vọng đóng góp cho công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập tỉnh nhà. Qua tổng kết đánh giá, phân loại cơ sở hội, có 44/127 chi hội xã, phường, thị trấn hoạt động tốt, đạt tỷ lệ 34,6%; 37 chi hội hoạt động khá, tỷ lệ 29,13%; 46 chi hội hoạt động trung bình và yếu, tỷ lệ hơn 36%. Hầu hết các huyện, thị, thành hội và cơ sở hội xã, phường, thị trấn đều có cán bộ chuyên trách; mức phụ cấp cho cán bộ hội đã được điều chỉnh nâng lên, hiện bằng 70% mức lương của chức danh cán bộ Hội Cựu chiến binh cùng cấp. Nhìn chung, trong những năm qua, tổ chức Hội và hội viên phát triển tương đối nhanh, rộng đều khắp và ổn định.

Để thực hiện mục tiêu xây dựng xã hội học tập, tỉnh đã quan tâm, mạnh dạn đầu tư phát triển hệ thống giáo dục quốc dân trên địa bàn tỉnh, như: đẩy mạnh giáo dục phổ thông, trọng tâm là thực hiện phổ cập giáo dục tiểu học đúng độ tuổi và phổ cập giáo dục THCS; sắp xếp lại hệ thống GDTX; củng cố, phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục chuyên nghiệp và dạy nghề; nâng cấp Trường Trung học Y tế lên Trường Cao đẳng Y tế, sáp nhập 3 cơ sở: Trường Cao đẳng Sư phạm, Trường Trung cấp Kinh tế - Kỹ thuật Tôn Đức Thắng và Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh thành Trường Cao đẳng cộng đồng. Đề án thành lập Đại học tư thục Phan Thiết đã đuợc Thủ tuớng Chính phủ phê duyệt, cho phép thành lập, hiện đang xây dựng cơ sở vật chất và bắt đầu tuyển sinh cho năm học 2009 - 2010.

Hệ thống giáo dục ngoài công lập tiếp tục phát triển. Toàn tỉnh hiện có hơn 71% số cháu nhà trẻ, 18% số cháu mẫu giáo ngoài công lập; ở bậc học THPT có 4/25 trường ngoài công lập, số học sinh chiếm tỷ lệ 35% so với tổng số học sinh cấp học. Đào tạo nghề ngoài công lập được mở rộng. Cơ sở dạy nghề ngoài công lập chiếm tỷ lệ 21% so với tổng số cơ sở dạy nghề toàn tỉnh, đã đào tạo số lao động chiếm tỷ lệ hơn 36% so với tổng số lao động được đào tạo nghề của các cơ sở dạy nghề toàn tỉnh.

Ngoài ra, Trường chính trị tỉnh và hệ thống các Trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện phối hợp với các ngành, đoàn thể mở các lớp bồi dưỡng, cập nhật các kiến thức về công tác quản lý nhà nước, giáo dục pháp luật, về quản lý kinh tế, xã hội; tập huấn công tác nghiệp vụ cho hàng ngàn cán bộ làm công tác Đảng, quản lý nhà nước và công tác đoàn thể.

Các cấp uỷ, chính quyền địa phương đã chỉ đạo ngành giáo dục, hội khuyến học các cấp, cùng với Mặt trận, đoàn thể ở địa phương thực hiện lồng ghép phong trào xây dựng “gia đình hiếu học” với các phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá ở khu dân cư”, "Xây dựng gia đình văn hoá, khu phố, thôn văn hoá", "Ngày toàn dân đưa trẻ em đến trường", phong trào XMC - phổ cập giáo dục… Nhiều tổ chức cơ sở đảng ở địa phương đã lấy tiêu chí “gia đình hiếu học” đưa vào nội dung nhận xét, biểu dương gia đình cán bộ, đảng viên hàng năm. Đến nay, toàn tỉnh đã có 121/127 xã, phường, thị trấn; 344 cơ quan, trường học; 639/697 thôn, khu phố tham gia cuộc vận động xây dựng “gia đình hiếu học” và gần 43.000 hộ đăng ký xây dựng “gia đình hiếu học”, chiếm hơn 15% tổng số hộ trong toàn tỉnh; trong đó, số hộ đạt tiêu chuẩn gia đình hiếu học tiêu biểu ở các cấp là 31.680 hộ.

Mô hình “Dòng họ khuyến học” tiếp tục phát triển; một số “dòng họ khuyến học” có hoạt động khá tốt, như tộc họ Phạm ở thị trấn Liên Hương (Tuy Phong), dòng họ Nguyễn Văn ở xã Mê Pu (Đức Linh), dòng họ Đỗ ở Phú Long (Hàm Thuận Bắc)… với nhiều sáng kiến như: xây dựng các quy ước về khuyến học để khuyến khích việc học tập của con, cháu trong dòng họ, vận động xây dựng “ngôi nhà mái ấm khuyến học” cho các em học sinh giỏi mà gia đình có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn. Nhiều tộc, họ có nhiều gia đình nghèo hiếu học có 4 - 5 người con học giỏi, tốt nghiệp cao đẳng, đại học và có việc làm ổn định. Hội khuyến học tỉnh đã tổ chức 03 lần hội nghị biểu dương gia đình khuyến học tiêu biểu và đã chọn cử một số “gia đình hiếu học” tiêu biểu cấp tỉnh đi dự hội nghị biểu dưong ở cấp Hội Trung ương.

Song song đó, các cấp chính quyền và các cấp hội khuyến học địa phương luôn quan tâm xây dựng, phát triển quỹ khuyến học, thông qua các hình thức như: cho chủ trương mở xổ số khuyến học để xây dựng quỹ; vận động đóng góp lương của cán bộ, công chức; vận động sự đóng góp của các tổ chức kinh tế, xã hội, doanh nghiệp, các cá nhân trong và ngoài tỉnh, của các tổ chức phi chính phủ và cá nhân, tổ chức nước ngoài tài trợ. Đến tháng 12/2008, tổng thu quỹ khuyến học 2 năm (2007 - 2008) gần 09 tỷ đồng. Nhiều địa phương, nguồn quỹ hội ở cấp cơ sở tăng khá hơn ở cấp huyện, thị xã, thành phố. Quỹ đã cấp 14.500 xuất học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, học giỏi, khen thưởng học sinh đỗ thứ hạng cao trong các kỳ thi tuyển sinh, tốt nghiệp phổ thông, đại học; hỗ trợ cho giáo viên dạy giỏi, có hoàn cảnh khó khăn, với tổng số tiền gần 06 tỷ đồng (tính riêng 2 năm 2007 - 2008)… Ngoài ra, còn sử dụng quỹ hội để chi hỗ trợ cho việc mua sắm trang thiết bị, tu sửa phòng học cho các lớp mẫu giáo, nhà trẻ vùng khó khăn, hỗ trợ ban đầu cho một số trung tâm học tập cộng đồng (TTHTCĐ) ở các xã, phường, thị trấn mới thành lập.

Đặc biệt, qua 5 năm thực hiện Chỉ thị số 29-CT/TU, ngày 04/9/2003 của Ban Thường vụ Tỉnh uỷ và Kế hoạch số 3217/UBBT-VX, ngày 20/8/2004 của UBND tỉnh “về việc xây dựng và phát triển trung tâm học tập cộng đồng tại các xã, phường, thị trấn”; các TTHTCĐ lần lượt được thành lập và đi vào hoạt động. Từ tỉnh đến các huyện, thị xã, thành phố đều thành lập ban chỉ đạo xây dựng TTHTCĐ.

Mặc dù đây là mô hình giáo dục rất mới, tuy gặp không ít bở ngỡ, lúng túng; song với sự chỉ đạo của các cấp uỷ, chính quyền, sự cố gắng tích cực của Hội khuyến học các cấp và các cơ quan quản lý giáo dục, nên việc thành lập TTHTCĐ ở Bình Thuận khá thuận lợi và phát triển khá nhanh. Từ việc thành lập thí điểm 02 TTHTCĐ ở thị trấn Chợ Lầu (Bắc Bình) và thị trấn Phú Long (Hàm Thuận Bắc); đến nay, toàn tỉnh có 78 TTHTCĐ, đạt tỷ lệ gần 62% so với tổng số xã, phường, thị trấn. Nhiều huyện đã phát triển nhanh và cơ bản hoàn thành việc thành lập các TTHTCĐ (Hàm Thuận Bắc, Tánh Linh, Tuy Phong, Bắc Bình). Một số TTHTCĐ hoạt động khá tốt; đội ngũ ban quản lý khá năng động, nhiệt tình, với nhiều cách làm sáng tạo; liên kết với các công ty, trung tâm kinh tế - kỹ thuật, các cơ sở giáo dục trong và ngoài tỉnh để mở các loại hình lớp học với nhiều nội dung đa dạng, thiết thực cho nhiều đối tượng khác nhau như: kiến thức cơ bản về pháp luật, chuyển giao tiến bộ kỹ thuật trong sản xuất nông, lâm, thuỷ, hải sản và đời sống, xã hội như phòng chống HIV/AIDS, về ATGT, bảo vệ chăm sóc sức khoẻ, gìn giữ vệ sinh môi trường, kỹ thuật chăm sóc, chuyển đổi các giống cây trồng, vật nuôi, tin học, ngoại ngữ, củng cố kết quả XMC - phổ cập giáo dục… đã góp phần đáp ứng ngày càng tốt hơn nhu cầu học tập phong phú, đa dạng của mọi người. Đến nay, các TTHTCĐ đã mở được 3.039 lớp cho hơn 160.795 lượt người tham gia dự học.

Tuy nhiên, sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của một số cấp uỷ, chính quyền; sự phối hợp của các ban, ngành, Mặt trận, đoàn thể đối với công tác khuyến học, khuyến tài chưa đồng đều, chưa đúng mức, không ít nơi còn khoán trắng cho ngành giáo dục và Hội khuyến học. Phong trào khuyến học, khuyến tài phát triển chưa đồng đều, chưa coi trọng đi sâu xây dựng mô hình tiên tiến tiêu biểu để rút kinh nghiệm. Hoạt động của hội khuyến học, nhất là ở cơ sở nhìn chung chưa đồng đều, bộc lộ sự lúng túng; số lượng chi hội hoạt động yếu kém còn nhiều, đội ngũ cán bộ Hội các cấp chưa được củng cố, kiện toàn kịp thời. Khu vực miền núi phát triển hội viên còn ít, cơ sở trắng còn nhiều. Hoạt động của các TTHTCĐ còn có những lúng túng, bất cập và chưa thống nhất nhưng chậm được tháo gỡ, hướng dẫn, khắc phục.

Từ những kết quả đạt được, các mặt còn tồn tại, yếu kém cùng những nguyên nhân đã nêu trên; có thể rút ra một số kinh nghiệm sau: Phải bắt nguồn từ sự chuyển biến nhận thức của lãnh đạo cấp uỷ và chính quyền các cấp về ý nghĩa và tầm quan trọng của nhiệm vụ khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập; muốn vậy, phải đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục làm cho cán bộ, đảng viên và nhân dân; trước hết là cán bộ chủ chốt các cấp, các ngành nhận thức một cách đầy đủ, sâu sắc ý nghĩa và tầm quan trọng của nhiệm vụ xây dựng xã hội học tập, để từ đó có trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo, phối hợp triển khai ngày càng chặt chẽ và có hiệu quả hơn. Mỗi người nêu cao ý thức tự giác trong học tập để nâng cao trình độ, kiến thức; trước hết làm giàu cho bản thân và góp phần xây dựng quê hương, đất nước. Phát huy được vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo của các cấp hội khuyến học và ngành giáo dục đối với công tác khuyến học. Muốn củng cố, xây dựng và phát triển hội khuyến học các cấp vững mạnh, trước hết phải quan tâm đến nhân tố hàng đầu là lựa chọn cán bộ chủ chốt và bộ máy đủ năng lực và thật sự có tâm huyết với công tác Hội khuyến học. Nhận thức đúng và thực hiện cho được việc xây dựng TTHTCĐ là vấn đề cốt lõi của nhiệm vụ xây dựng xã hội học tập. Phải có sự phối hợp thường xuyên, chặt chẽ giữa hội khuyến học các cấp mvới Mặt trận, các đoàn thể, các ngành, nhất là với ngành giáo dục - đào tạo.

NGUYỄN MINH
( Văn phòng Tỉnh ủy Bình Thuận )

BBT