Vừa qua, tại thị xã Cửa Lò, tỉnh Nghệ An, 9 tỉnh, thành Hội Khuyến học Bắc miền Trung và đồng bằng sông Hồng đã hội thảo về kết quả thực hiện Đề án: "Hội khuyến học Việt Nam góp phần xây dựng xã hội học tập (XHHT)”.

Trước đó, Hội KHVN đã tổ chức 3 cuộc hội thảo ở các tỉnh miền núi phía Bắc (tại Hà Giang), các tỉnh ở Đồng bằng sông Cửu Long (tại Tiền Giang) và ngay trong tháng 4 này còn có các cuộc hội thảo của các tỉnh Đông Bắc (tại Quảng Ninh) và của các tỉnh Nam Trung Bộ - Tây Nguyên.

Tại cuộc hội thảo ở Cửa Lò, tham dự có Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội Khuyến học 9 tỉnh và đại diện UBMTQ và Ban Tuyên giáo tỉnh uỷ Bắc Giang và Nghệ An. Các đại biểu đã lắng nghe từng bản tham luận, những ý kiến tranh luận - xem xét từng mô hình XHHT ở cơ sở, phân tích và rút ra những bài học đã được vận dụng ở từng địa phương. Nhiều ý kiến của các cơ sở Hội ở xã - phường đáng được ghi nhận, nhất là mô hình ở các vùng miền khác nhau. Được biết cho đến nay có hơn 20 tỉnh - thành trong cả nước có Đề án riêng ở từng địa phương, đã khảo sát và thẩm định, điều tra và xác lập xây dựng những mô hình học tập, đáp ứng nhu cầu học tập của các tầng lớp nhân dân, học liên tục học suốt đời.

Theo PGS-TS Trần Xuân Nhĩ, Phó Chủ tịch Hội KHVN: Đề án của Hội KHVN đã được thực hiện từ năm 2002. Qua 7 năm, tất cả các cơ sở Hội đã quán triệt và xây dựng những chương trình hoạt động cụ thể. Đề án thực hiện trên 2 lĩnh vực giáo dục trong nhà trường và giáo dục ngoài nhà trường. Giáo dục ngoài nhà trường chiếm 2/3 dân số trong cả nước, mô hình giáo dục ngoài nhà trường là mô hình giáo dục mở, huy động nhiều nguồn lực, ai cần gì học nấy, học thường xuyên, học suốt đời, nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân tài, góp phần đưa dần dân tộc ta đi vào nền kinh tế tri thức.

Các ông Tô Đông Hải (Trưởng Ban Tuyên huấn tỉnh uỷ), Bạch Xuân Đào (Chủ tịch Hội KH Nghệ An) đều cho rằng: Đề án đã được sự đồng thuận của toàn xã hội. Nghệ An đã biên soạn "khung giáo dục", biểu hiện rõ nhất là phong trào"Tháng khuyến học Nghệ An",phong trào xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học và những Trung tâm học tập cộng đồng (TTHTCĐ) hoạt động liên tục và hiệu quả. Bước đầu đã có 5 mô hình XHHT ở cơ sở của huyện Kỳ Anh gắn khuyến học với xoá đói giảm nghèo và xây dựng nông thôn mới.

Tiến sĩ Hồ Khắc Hồng (tỉnh Hội Quảng Bình) thì khẳng định: Đề án của TW Hội mang tính thời đại sâu sắc, có sức lôi cuốn về nhận thức cho toàn xã hội. Năm 2008, Quảng Bình mở được 6.620 lớp học với gần 300.000 lượt người tham gia học tập tại các TTHTCĐ. Nếu có sự thống nhất chung về nhận thức trong phạm vi cả nước thì Đề án xây dựng xã hội học tập sẽ trở thành hiện thực.

Bà Thuỳ Mỹ và ông Nguyễn Văn Hào (tỉnh Hội Quảng Trị) thì cho rằng: Muốn tham gia xây dựng xã hội học tập mà Hội ta làm nòng cốt, liên kết thì việc phát triển và củng cố tổ chức Hội phải vững mạnh. Khi lựa chọn và áp dụng các mô hình phải gắn liền với nông thôn và HTX. Cần bổ sung nội dung học tập ở các TTHTCĐ, nâng tỉ lệ người lao động nông - lâm - ngư nghiệp được đào tạo cho kịp với nhu cầu của cuộc sống. Quảng Trị có một số mô hình như nuôi tôm sú, mô hình lợn - lúa - cá, mô hình trang trại - dịch vụ, hướng dẫn trồng - khai thác và chế biến mủ cao su. . . .mang lại hiệu quả thiết thực, nâng cao đời sống nhân dân. TTHTCĐ đã trở thành công cụ thiết yếu, là mô hình XHHT từ cơ sở.

Nội dung của bản Đề án đã được xã hội chấp nhận, chia sẻ và đồng hành. Từ vai trò nòng cốt, qua chương trình hành động khuyến học, các hội đồng hương của Quảng Trị ở nhiều nơi, CLB “Nghĩa tình Quảng Trị”, tổ Phật Tử Nhất Tâm - (Chùa Quán Sứ Hà Nội), CLB Phụ nữ tỉnh đã có nhiều hình thức khác nhau tổ chức cho người dân học tập. Riêng mô hình nuôi "Con heo khuyến học" đã được mọi người dân ở Quảng Trị góp từ 1 đến 2000đ. Gần đây chỉ tính ở 8 xã đã góp tiền vào "Con heo khuyến học" gây quỹ được 850 triệu đồng... Đề án của TW Hội cần chia sẻ với những dự án khác ở địa phương, nhất là đề án xây dựng nông thôn mới.

Ông Giáp Minh Quang (Phó Chủ tịch Hội KH tỉnh Bắc Giang) giới thiệu 2 mô hình học tập kết hợp với nông nghiệp và nâng cao đời sống văn hoá ở khu dân cư. Mô hình ở xã Việt Tiến và Cảnh Thuỷ đang được lựa chọn, phân tích cùng với nhiều mô hình khác, xác lập mô hình XHHT Ở Bắc Giang là mô hình xây dựng xã hội học tập từ cơ sở. Ông Giáp Minh Quang cho rằng việc phối hợp chỉ đạo giữa Bộ GD&ĐT, Bô Nội vụ và Hội KHVN... chưa chặt chẽ, chưa thống nhất với nhau về một số nội dung hoạt động...

Việc xây dựng XHHT không chỉ ở trong các nhà trường chính quy mà cần thấy rõ việc học tập ngoài nhà trường chiếm 2/3 dân số trong cả nước là cấp thiết. Hơn nữa Chỉ thị 11 của Bộ chính trị cũng đã nêu rõ việc xây dựng XHHT là của "toàn Đảng - toàn dân", mọi người - mọi ngành cùng có trách nhiệm tham gia. Hiện nay đội ngũ cán bộ làm khuyến học nhiều người đã ở tuổi "xưa nay hiếm", nên cần có độ ngũ cán bộ thực thi lâu dài, có phụ cấp và tạo điều kiện cho họ làm việc.

Ông Nguyễn Phúc Hậu (Phó Chủ tịch Thường trực Hội KH Nam Định) cho rằng Hội khuyến học làm nòng cốt, liên kết trong các hoạt động với các lực lượng xã hội khác là đúng tầm . Các cuộc hội thảo do TW Hội tổ chức ở các vùng miền khác nhau là bổ ích và cần thiết, một cuộc tập huấn khoa học giúp cho các tổ chức Hội biết rõ những việc làm của nhau mà tự rút ra những kinh nghiệm và bài học cần thiết xây dựng mô hình XHHT phù hợp với địa phương mình.

Ông Lê Trọng Thi (Chủ tịch tỉnh Hội KH Hà Nam) nói: Ngày trước làm khuyến học là quyên góp tiền giúp cho trẻ em nghèo. Ngày nay làm KH là góp phần vào việc xoá đói giảm nghèo. Ông băn khoăn về đội ngũ cán bộ. Không nên bố trí "Đội ngũ đẹp” ở các Ban chấp hành, cần phải có những người hoạt động năng nổ và quyết đoán.

Hà Nam có 2 mô hình có hiệu quả như mô hình "Đường cây khuyến học" ở xã Thanh Hải, mọi người trong Hội đều hưởng ứng, trừ mọi chi phí, mỗi năm giành cho KH 40% lợi nhuận. Mô hình "ôn thi Đại học tại làng” ở xã Nhật Tân. Lò luyện thi này mỗi năm bảo đảm cho 80% số các em thi vào được Đại học. Nhiều "Nhà khuyến học" được dựng lên ở nhiều thôn xã, giúp các em học phổ thông ôn tập mà không lấy tiền do những giáo viên đã nghỉ hưu tâm huyết tự nguyện giảng dạy.

Ông Nguyễn Thanh CẦm (Chủ tịch Hội KH Thái Bình) cho biết. Thái Bình có 2 giai đoạn, giai đoạn một là KH đến với các ngành. Giai đoạn II hiện nay là các ngành đến với KH. (Theo tinh thần của CTI 1 của Bộ chính trị). Từ trước đến nay chúng tôi không làm hình thức, mỗi chương trình hành động đều có nội dung cụ thể có lộ trình. Việc gì làm có lợi cho người học thì làm. Các cấp uỷ và chính quyền ở tỉnh chúng tôi trực tiếp chỉ đạo không "chỉ đạo từ xa". Đề án có tầm chiến lược lớn nên chúng tôi đề nghị nên có Ban chỉ đạo cấp quốc gia – Khi thành lập do Ban Tuyên giáo TW Đảng chủ trì và Ban Bí thư trực tiếp chỉ đạo.

Mặt khác cần giúp cho các tỉnh - Thành hội có điều kiện hoạt động khuyến học như trích từ 2 đến 5% kinh phí (trích từ ngân sách giành cho Ngành GDĐT). Hoạt động của Hội ta cần bình đẳng như các Hội quần chúng khác.

Còn ở Thanh Hoá đã có gần 200 văn bản liên quan đến các hoạt động khuyến học, khuyến tài xây dựng XHHT được tỉnh uỷ, UBND tỉnh, Hội KH tỉnh ban hành, tạo tiền đề về mặt pháp lý cho các ngành, các đoàn thể và các cấp Hội hoạt động. Sự phối hợp nhịp nhàng và đồng bộ đã làm cho phong trào thực sự đi vào chiều sâu có chất lượng. Rõ nhất là các TTHTCĐ, mỗi năm thu hút từ 1,2 đến 1,9 triệu lượt người đến học, tiếp nhận việc chuyển giao công nghệ, học nghề - dạy nghề cho nông dân. TTHTCĐ là nơi đề xướng, điều hành, là môi trường chung của hệ thống chính trị cơ sở. Từ chỉ thị 11 của Bộ chính trị, chúng tôi cho rằng nhận thức của nhiều cấp uỷ và chính quyền, các ngành và đoàn thể còn khác nhau, thiếu sự gắn bó xuyên suốt, nên chăng cùng cần xác định rõ các tiêu chí của XHHT. Đó là nội dung phát biểu của ông Nguyễn Đình Bưu - Chủ tịch Hội KH tỉnh Thanh Hoá.

Tiếp đó các xã Yên Thắng (Nam Định) Nghi Liên (TP Vinh), Định Tường (Thanh Hoá), huyện Kim Bảng (Hà Nam), Quảng Trạch (Quảng Bình) và một số xã huyện khác đã nêu lên những việc làm cụ thể, vai trò nòng cốt của các cấp Hội.

Vai trò tích cực của những GDHH, dòng họ khuyến học, những vướng mắc về cơ chế đối với những hoạt động của những TTHTCĐ đưa khoa học kỹ thuật vào sản xuất và cuộc sống. Đúng như có đại biểu nói: Sự giàu nghèo ngày nay là do kiến thức quyết định.

Qua 2 ngày hội thảo ở Cửa Lò đã có trên 30 ý kiến tham luận về Đề án của Hội KHVN, góp phần xây dựng XHHT từ cơ sở. Các ý kiến tham luận đều tập trung vào việc xây dựng những mô hình XHHT ở các xã, phường, thị trấn và tác động của Đề án đối với xã hội. Hội thảo cho thấy rõ mô hình của các địa phương mang sắc thái riêng của từng vùng miền: miền núi, hải đảo, đồng bằng sông Hồng, đồng bằng sông Cửu Long, và các thành phố lớn... Bên hệ thống giáo dục chính quy là hệ thống giáo dục mở nên nhất thiết phải có mô hình XHHT, hướng mọi người cùng học, cùng làm, học liên tục, học suốt đời phục vụ cho quốc kế dân sinh.

Hy Trung Hội Khuyến học Việt nam