Thanh Hoá là một tỉnh lớn cả về diện tích (hơn 11 nghìn km2) và dân số (gần 3,8 triệu người). Thanh Hoá còn là một địa phương tụ hội tất cả đặc điểm các vùng miền trong cả nước: có miền núi, trung du, đồng bằng, miền biển, biên giới, hải đảo... với 7 dân tộc anh em cùng chung sống; trình độ dân trí phát triển không đều, đời sống kinh tế còn nhiều khó khăn.

Hội Khuyến học tỉnh Thanh Hoá ra đời muộn so với một số tỉnh, thành trong cả nước. Đến nay Hội Khuyến học tỉnh Thanh Hoá vừa kỷ niệm 9 năm ngày thành lập. Tuy vậy, về thành tích đã đạt được thì khuyến học tỉnh Thanh Hoá xứng đáng đứng đầu trong cả nước: 8 năm liền được TW Hội KHVN tặng Cờ thi đua xuất sắc; đã được Thủ tướng Chính phủ và Uỷ ban TW Mặt trận TQVN tặng Bằng khen, và là một trong số ít Tỉnh Hội KH được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Lao động Hạng Ba.

Báo cáo tổng kết thành tích của Hội KH tỉnh Thanh Hoá sau 9 năm hoạt động đã khái quát: Tất cả những nỗ lực và kiên trì trong nhiều năm qua đã làm cho Hội KH Thanh Hoá đang trở thành một nhân tố mới, một lực lượng mới trong xã hội hoá giáo dục và xây dựng XHHT; thành người bạn không thể thiếu của ngành giáo dục và đã góp phần không nhỏ vào phát triển Kinh tế - Xã hội của địa phương, tạo vị thế vững chắc trong đời sống chính trị - xã hội của tỉnh.

Để có được thành công trong thời gian qua, bài học quan trọng nhất Hội KH Thanh Hoá rút ra được là: cần có tầm nhìn chiến lược và kiên trì đổi mới phương thức hoạt động theo hướng: xã hội hoá, thể chế hoá và quy chuẩn hoá; biết chủ động, sáng tạo, năng động trong việc tham mưu cho các cấp uỷ Đảng, chính quyền; biết tranh thủ sự liên kết phối hợp các lực lượng trong toàn xã hội.

Phương châm của Hội KH thanh Hoá là: Kiên trì thuyết phục, mắc chỗ nào gỡ chỗ đó; tháo gỡ từ cơ sở, từ dưới lên trên … nhằm tạo được sự đồng thuận của mỗi cá nhân cũng như sự nhất trí của cả tập thể. Và: không ngồi chờ có cơ chế mới làm, mà phải vận dụng các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước để vận động tạo ra cơ chế phù hợp với thực tế của địa phương. Mặt khác, chính chất lượng và hiệu quả của hoạt động phong trào KH – KT – xây dựng XHHT đối với ngành giáo dục cũng như góp phần phát triển KT - XH của địa phương đã tạo ra sức thuyết phục các cấp uỷ, chính quyền, các ban ngành, đoàn thể và sự ủng hộ của toàn xã hội.

Trong 9 năm qua, Hội KH Thanh Hoá đã tập trung triển khai những hoạt động và đạt được kết quả rất đáng khích lệ, mà nổi bật các mặt chủ yếu sau:

Trước hết phải làm tốt chức năng tham mưu.

Đối với tất cả mọi hoạt động, Hội đều chủ động phối hợp chặt chẽ với các ban ngành, đoàn thể có liên quan chuẩn bị tốt nội dung để tham mưu cho cấp uỷ Đảng, chính quyền ban hành các chủ trương, các cơ chế chính sách, tạo điều kiện cho Hội KH phát huy vai trò nòng cốt của mình. Đến nay, tất cả các mặt hoạt động của Hội KH từ việc xây dựng các đề án như: "Đề án xây dựng XHHT"; "Đề án xây dựng và phát triển trung tâm HTCĐ"; Đề án về "Cơ chế tổ chức, quản lý và chính sách cho trung tâm HTCĐ" ; Đề án "xây dựng và phát triển Quỹ khuyến học"; Đề án " xây dựng và phát triển GĐHH, khu dân cư và dòng họ khuyến học" .v.v... đều có được Chỉ thị, Nghị quyết của Tỉnh uỷ, và được HĐND, UBND tỉnh thể chế thành các cơ chế, chính sách, bằng các văn bản quy phạm pháp luật của tỉnh. Sau khi có chủ trương, chính sách của Tỉnh uỷ và UBND tỉnh, Hội KH tỉnh đã phối hợp với các ban ngành hữu quan xây dựng và ký kết các kế hoạch liên kết phối hợp tổ chức thực hiện. Nhờ đó, cấp uỷ, chính quyền các cấp có căn cứ để triển khai một cách sâu rộng đến cán bộ, đảng viên, các đoàn thể và toàn dân thực hiện.

Đến nay, có thể nói Hội KH Thanh Hoá là đơn vị có một hệ thống văn bản đẩy đủ, tương đối đồng bộ về tất cả các mặt, tạo điều kiện rất cơ bản và thuận lợi cho hoạt động của tổ chức Hội ở các cấp.

Hai là: Hội rất coi trọng công tác tuyên truyền vận động để nâng cao nhận thức cho toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân về công tác KH – KT – xây dựng XHHT.
Hội KH đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan thông tin đại chúng của địa phương mở chuyên mục “Đất Thanh Đất học” trên sóng truyền hình, đài phát thanh, báo Thanh Hoá. Hằng tuần đều có các tin bài, các phóng sự tuyên truyền giới thiệu các mô hình, các điển hình tiên tiến, các gương sáng trong phong trào KH – KT – xây dựng XHHT của tỉnh. Hội KH tỉnh Thanh Hoá cũng đã ra Tập san “Khuyến học đất Thanh” phát hành với số lượng 1.500 bản mỗi kỳ.

Mặt khác, Hội KH Thanh Hoá rất coi trọng công tác Tổng kết thực tiễn. Tất cả các Chỉ thị, Nghị quyết của Đảng và Nhà nước TW và địa phương; tất cả các phong trào hoạt động của Hội, định kỳ sau một thời gian triển khai thực hiện đều có sơ kết, tổng kết, đánh giá kết quả thực hiện, rút kinh nghiệm kịp thời, báo cáo lãnh đạo Tỉnh và TW Hội KHVN. Nhờ làm tốt việc sơ kết, tổng kết các hoạt động thực tiễn mà các cấp Hội nắm bắt được chính xác, kịp thời tình hình phát triển của phong trào; nắm được ưu, khuyết điểm và những vướng mắc cần giải quyết; tổng kết được các mô hình, các điển hình, rút ra được các bài học kinh nghiệm để đẩy mạnh phong trào và tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền ra các chủ trương, chính sách phù hợp để thúc đẩy phong trào phát triển vững mạnh.

Ba là chú trọng xây dựng, phát hiện, nuôi dưỡng và nhân rộng các phong trào. Điển hình như phong trào "Tiếng trống khuyến học" khởi thuỷ từ một chi hội khuyến học của một làng vùng trung du, đã được duy trì và nhân rộng ra nhiều địa phương trong toàn tỉnh và có tác dụng rất tích cực. Đến nay toàn tỉnh có 2.282 Chi hội KH duy trì phong trào "Tiếng trống khuyến học"; 3.849 Chi hội giúp các gia đình xây dựng góc học tập cho con em; 1.411 Chi hội xây dựng được tủ sách cho hoạc sinh đọc; 3.059 Chi hội tổ chức được các hoạt động văn hoá, văn nghệ, TDTT; 4.178 Chi hội xây dựng được phong trào phòng chống TNXH, xây dựng đời sống văn hoá; phong trào vận động học sinh bỏ học trở lại trường v.v...

Kết quả hoạt động phong trào do các Chi hội KH ở cơ sở tổ chức đã có tác động trực tiếp đối với ngành giáo dục đào tạo, góp phần tích cực vào việc ngăn chặn tình trạng học sinh bỏ học, vận động học sinh bỏ học trở lại lớp; số học sinh khá giỏi, thi đậu vào các trường ĐH, CĐ hằng năm đều tăng hơn năm trước. Hoạt động các phong trào còn có tác động tích cực góp phần xây dựng đời sống văn hóa, ngăn ngừa các tệ nạn xã hội ở các địa phương.

Bốn là, thực sự làm nòng cốt trong việc xây dựng XHHT.
Quán triệt chủ trương của Đảng và Nhà nước về “xây dựng cả nước trở thành một xã hội học tập”, những năm qua ở Thanh Hoá đã mở ra nhiều hình thức học tập cho cán bộ và nhân dân, trong đó Trung tâm HTCĐ là loại hình được xây dựng và tổ chức hoạt động đạt hiệu quả nhất.

Đến nay, 100% xã/phường trong toàn tỉnh đã thành lập trung tâm HTCĐ và tổ chức hoạt động tốt. Hằng năm thu hút từ 1,2 đến 1,9 triệu lượt người tham gia học tập tại các Trung tâm. Trong đó, 1/3 số người tham gia học tập các chuyên đề chuyển giao tiến bộ KHCN, và có trên 100 nghìn người được học nghề; 40% số người học nghề đã có việc làm. Do đó làm cho hiệu quả hoạt động của các TTHTCĐ đã góp phần tích cực và trực tiếp vào việc phát triển KT – XH của các địa phương, vào việc xoá đói, giảm nghèo cho nhân dân.

Do kết quả hoạt động và do làm tốt công tác tham mưu cho cấp uỷ, chính quyền các cấp, đến nay ở Thanh Hoá có tương đối đầy đủ cơ chế pháp lý cũng như cơ chế tài chính đối với các TTHTCĐ. UBND tỉnh đã ban hành các Quyết định cụ thể về mức hỗ trợ ngân sách hằng năm cho các TTHTCĐ; Quy định về chế độ phụ cấp cho cán bộ TT v.v…; Kinh phí hoạt động của các TTHTCĐ cũng đã được xã hội hoá cao. Mỗi năm toàn tỉnh chi cho hoạt động của các TT trên 10 tỷ đồng. Trong đó ngân sách hỗ trợ 50%, còn lại là lồng ghép các chương trình, dự án, tài trợ của các doanh nghiệp và sự đóng góp của học viên.

Ở Thanh Hoá giờ đây hoạt động của các TTHTCĐ được xem như ngôi trường chung của cả hệ thống chính trị xã hội ở cơ sở.

Năm là, phong trào xây dựng Gia đình hiếu học, khu dân cư, dòng họ hiếu học phát triển mạnh mẽ, rộng khắp. Để phong trào phát triển sâu rộng và có chất lượng, Hội KH tỉnh đã tham mưu để UBND tỉnh ban hành quy định về “ Tiêu chí GĐHH, GĐHH tiêu biểu; khu dân cư, dòng học hiếu học và cách đánh gía cũng như thẩm quyền công nhận các danh hiệu”. Phong trào đã đi vào nề nếp và định kỳ đều tổ chức Đại hội biểu dương GĐHH, DHHH ở cả 3 cấp: xã, huyện và tỉnh. Ngày Đại hội trở thành ngày Hội của toàn xã hội tôn vinh việc học.

Sáu là, ở Thanh Hoá quỹ khuyến học không còn là quỹ riêng của Hội Khuyến học mà đã trở thành loại quỹ của toàn xã hội chăm lo cho sự nghiệp giáo dục và xây dựng XHHT. Tỉnh uỷ đã có chủ trương và UBND tỉnh đã ban hành QĐ phê duyệt “Đề án xây dựng Quỹ khuyến học đến năm 2015 phục vụ nhiệm vụ xây dựng XHHT” do Hội KH tỉnh trình.

Việc đa dạng hoá cách vận động và quản lý, sử dụng quỹ khuyến học không chỉ mang lại lợi ích làm tăng nhanh số lượng tiền (đến cuối năm 2008 quỹ khuyến học toàn tỉnh đã có hơn 180 tỷ đồng), mà đem lại giá trị rất lớn về mặt chính trị - xã hội. Hoạt động quỹ khuyến học đã dộng viên tinh thần tương thân tương ái trong xã hội; động viên, khích lệ tinh thần vượt khó khăn vươn lên học giỏi, lập thân lập nghiệp, góp phần tích cực vào việc xoá dói giảm nghèo bằng kết quả học tập ...

Và cuối cùng đó là việc xây dựng và bồi dưỡng đội ngũ cán bộ Hội các cấp có ý nghĩa quan trọng quyết định đối với phong trào.

Cán bộ Hội KH các cấp chủ yếu là những cán bộ, viên chức, nhà giáo đã nghỉ hưu. Nhiều đồng chí đã từng đảm nhiệm các chức vụ quan trong trong bộ máy lãnh đạo của Đảng và chính quyền các cấp trong tỉnh, tuy đã nghỉ hưu nhưng rất nhiệt huyết và với sự nghiệp giáo dục, với việc xây dựng XHHT theo chủ trương của Đảng.

Hằng năm Tỉnh hội đều tổ chức tập huấn, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực và tinh thần trách nhiệm cho đội ngũ cán bộ Hội các cấp, có năm làm đến 2 đợt. Ngoài ra, việc tổ chức các hội nghị sơ, tổng kết các phong trào và các đợt hoạt động cũng là dịp để các cán bộ Hội trao đổi, học tập lẫn nhau.

Đối với cán bộ Hội, ngoài việc làm tốt công tác biểu dương, khen thưởng, động viên về tinh thần, Tỉnh hội cũng đã tham mưu, đề xuất và được Tỉnh uỷ, HĐND thông qua, UBND tỉnh ban hành các quy định về chế độ phụ cấp cho đội ngũ cán bộ Hội ở cả 3 cấp: xã, huyện, tỉnh tạo điều kiện động viên để đội ngũ cán bộ Hội phấn khởi, yên tâm công tác tốt hơn.

Đới Kim Giới Ban Phong trào TW Hội