Vẫn còn tình trạng mua thuốc không có đơn của bác sĩ

Thấy có triệu chứng ho, sốt... nhiều người tự ra nhà thuốc mua kháng sinh về uống. Trong nhiều năm qua, dù đã được cảnh báo, nhưng tình trạng dùng thuốc nói chung và kháng sinh nói riêng bừa bãi vẫn còn phổ biến.

Uống kháng sinh không theo chỉ dẫn của bác sĩ, kết quả là lâu ngày cơ thể đề kháng với các loại kháng sinh.

Theo Tổ chức Y tế thế giới, nước ta là một trong những nước có tỷ lệ vi khuẩn kháng kháng sinh cao nhất trong khu vực.

Từ lạm dụng sử dụng kháng sinh

Tại Khoa Hô hấp (Bệnh viện Nhi Trung ương), chị Thu Quỳnh ở Thuận Thành, Bắc Ninh buồn rầu ôm đứa con mới hơn một tuổi đang điều trị viêm phế quản.

Nhìn con vẫn còn mệt mỏi, khó thở, chị nói như tự trách mình: "Nếu em đưa con đi khám sớm thì đâu đến nỗi thế này. Trước khi nhập viện, em tự mua kháng sinh ở hiệu thuốc về uống, sau vài ngày hết sốt nhưng cháu vẫn khó thở nên mới đưa vào viện".

Theo chị Quỳnh, Ampicilin, Amoxicilin là những kháng sinh vẫn thường dùng mỗi khi con bị viêm họng. Lúc đầu, mỗi khi con ho hoặc sốt, chị đưa đến khám bác sĩ tư và được kê đơn những loại thuốc trên. Những lần sau, con có triệu chứng giống như vậy, chị lại tự động mua đúng các thứ thuốc lần trước đã dùng.

Khoa Dị ứng của Bệnh viện Bạch Mai từng tiếp nhận nhiều bệnh nhân bị dị ứng thuốc dẫn đến bị rộp phỏng toàn thân, hoại tử tế bào da.

Còn tại Khoa Khám bệnh Bệnh viện Da liễu quốc gia, nhiều người đến khám khi mới chớm phát hiện triệu chứng dị ứng.

Có người xuất hiện các triệu chứng dị ứng thuốc ngay sau khi uống một vài giờ, nhưng cũng có khi sau một vài ngày, thậm chí hàng tuần.

Ðáng lưu ý, rất nhiều trường hợp thấy bị sốt, ngứa, nổi mày đay, tưởng bị thêm một bệnh khác, lại uống vài loại thuốc nữa.

Ðiều này càng làm cho triệu chứng dị ứng trầm trọng hơn.

Trên thực tế, từ tháng 5-2003, Bộ Y tế ban hành "Quy chế kê đơn thuốc và bán thuốc theo đơn". Quy chế này quy định rõ các nhóm thuốc phải bán theo đơn là: Thuốc gây nghiện, thuốc hướng tâm thần, thuốc độc bảng A,B, thuốc kháng sinh, tim mạch, nội tiết... và đến đầu năm 2008, Bộ Y tế đã ban hành thêm 18 loại thuốc nữa, như vậy tất cả có 30 loại.

Tuy nhiên, qua khảo sát của phóng viên tại một vài hiệu thuốc, số người đến mua thuốc có đơn của bác sĩ chỉ chiếm khoảng 20-30%, còn lại là những người mua thuốc tự do. Khách hàng chỉ cần nói tên thuốc cần mua, hoặc kể bệnh với người bán thuốc, người bán thuốc sẽ đoán bệnh và đưa cho thuốc ngay, chỉ trong vòng vài phút.

... đến khó khăn trong điều trị

Thực trạng lạm dụng thuốc kháng sinh hiện nay có từ hai phía: bệnh nhân và cán bộ y tế.

Theo TS Lý Ngọc Kính, Cục trưởng Cục quản lý khám chữa bệnh (Bộ Y tế), người dân vẫn quen sử dụng kháng sinh không đúng mục đích như dùng kháng sinh điều trị bệnh thông thường do virus, sử dụng kháng sinh dưới liều khuyến cáo, không đủ thời gian...

Trong khi đó, các cơ sở y tế, bác sĩ chẩn đoán bệnh chưa đúng do chưa xác định chính xác được vi khuẩn gây bệnh. Còn có tình trạng bác sĩ ở phòng khám tư kê đơn và bán thuốc trực tiếp cho bệnh nhân.

Tình trạng tự ý sử dụng thuốc rất đáng lo ngại. Ðặc biệt, hiện tượng kháng thuốc kháng sinh không chỉ dừng lại ở người lớn mà còn đang là thực trạng báo động ở cả trẻ em.

Một điều tra của Bộ Y tế cũng cho thấy tỷ lệ vi khuẩn kháng thuốc ở trẻ em thành phố cao hơn nhiều so với trẻ miền núi và nông thôn.

Phòng khám của Bệnh viện Nhi Trung ương mỗi ngày phải tiếp nhận từ 1.200 đến 1.500 bệnh nhi ở Hà Nội, Hà Tây, Hưng Yên... và các tỉnh phía bắc đến khám và điều trị. 90% bệnh nhi đến đây đã được gia đình tự điều trị tại gia đình hoặc tại các phòng khám tư và đã cho trẻ dùng kháng sinh, thậm chí cả kháng sinh mạnh nhưng không khỏi.

Bác sĩ Lê Thanh Hải, Phó Giám đốc Bệnh viện Nhi Trung ương cho biết: "Sự thiếu hiểu biết khiến sử dụng kháng sinh không hợp lý làm cho trẻ "nhờn" thuốc ngay từ những năm tháng đầu đời, mà còn làm tăng sức công phá của vi khuẩn với cơ thể trẻ, gây ra những chủng vi khuẩn kháng kháng sinh. Việc điều trị sẽ gặp khó khăn, đồng thời gây tốn kém về mặt thời gian và kinh tế cho gia đình".

Theo Chương trình giám sát quốc gia về tính kháng thuốc của một số vi khuẩn gây bệnh thường gặp, trong đó có hô hấp, thì năm 1999, tỷ lệ kháng thuốc đối với hai loại kháng sinh Ampicilin, Amoxicilin (từng là những loại thuốc được lựa chọn đầu tiên cho nhiều loại nhiễm khuẩn thông thường) chỉ từ 10-30%, nhưng năm 2001, tỷ lệ này là 50-70% và hiện đã lên tới trên 90%.

Tình trạng gia tăng tỷ lệ kháng kháng sinh của các vi khuẩn gây bệnh thường gặp đang lan rộng sang nhiều loại kháng sinh khác.

Có đơn mới... bán thuốc

Bác sĩ Nguyễn Văn Dũng, Bệnh viện Bạch Mai cho rằng, kháng sinh chỉ tiêu diệt được vi khuẩn chứ không hiệu quả trên virus, tác nhân gây cảm cúm hoặc các bệnh cảm ho thông thường khác.

Các bệnh nhiễm khuẩn thường gặp là viêm tai mũi họng (như viêm xoang, viêm tai giữa), viêm nhiễm đường hô hấp (viêm phế quản, viêm phổi), tiêu chảy, nhiễm trùng da và các nhiễm khuẩn khác...

Một số bệnh nhiễm khuẩn thường có triệu chứng sốt, nhưng không phải tất cả các trường hợp sốt đều do nhiễm khuẩn. Với trẻ nhỏ, sốt có thể do mọc răng hay cảm nắng.

Vào những thời điểm giao mùa, nắng nóng thất thường khiến tình trạng sốt do virus ở miền bắc tăng mạnh.

Theo các bác sĩ chuyên khoa, sốt do virus, cách xử lý tốt nhất là hạ sốt (dùng paracetamol), chườm mát, nằm nơi thoáng mát hoặc mặc quần áo mỏng, bù nước (nước oresol hoặc cháo muối nấu loãng) và điện giải.

Khi sốt nên ăn lỏng, dễ tiêu, giàu chất dinh dưỡng. Trong trường hợp viêm mũi họng nhẹ, nhỏ nước muối là một kinh nghiệm rất rẻ tiền và hiệu quả.

Nước muối sẽ làm tan đờm, "vệ sinh" toàn bộ đường hô hấp ngoài giúp giảm các kích ứng gây ho và tạo điều kiện cho bệnh tự lành. Ngoài ra, ngăn chặn tình trạng nhiễm khuẩn có thể bằng cách tiêm vaccine phòng các bệnh nhiễm khuẩn có thể phòng tránh được.

Tuy nhiên, khi có biểu hiện của bệnh, người bệnh nên được đưa đến khám bác sĩ để được định bệnh chính xác và chỉ định cho dùng kháng sinh khi cần thiết.

Các triệu chứng bệnh như sốt, đau (như đau họng trong viêm họng) nhiều khi có vẻ hết nhưng tình trạng nhiễm khuẩn vẫn còn, vì vậy cần dùng kháng sinh theo đơn thuốc của bác sĩ để tiêu diệt hết vi khuẩn.

Theo khuyến cáo của các bác sĩ, tất cả các kháng sinh cần theo uống đúng chỉ định về liều điều trị trong một ngày và cả đợt, không được dùng đứt quãng thuốc sẽ kém hiệu lực điều trị.

Ðặc biệt, khi có biểu hiện bất thường, phải ngừng ngay thuốc và đưa người bệnh đến bệnh viện để đề phòng sốc phản vệ, nguy hiểm đến tính mạng.

Hiện nay, việc kháng thuốc của vi khuẩn lại được di truyền để tạo ra những chủng vi khuẩn đề kháng kháng sinh.

Song một khi thói quen tự ý sử dụng thuốc không được từ bỏ thì việc kháng kháng sinh sẽ trở nên trầm trọng hơn, làm cho quá trình điều trị càng phức tạp hơn bao giờ hết.

Theo lộ trình của Bộ Y tế đề ra, đến hết năm 2010, các nhà thuốc trên toàn quốc phải đạt tiêu chuẩn Thực hành tốt nhà thuốc (GPP), bảo đảm các nguyên tắc, tiêu chuẩn cơ bản trong thực hành nghề nghiệp tại nhà thuốc.

Xây dựng chuỗi nhà thuốc GPP, nhất là ở những thành phố lớn để làm thay đổi cơ bản thói quen mua, bán thuốc như hiện nay trong nhân dân và cán bộ y tế.

Ðó chính là khẳng định của TS Cao Minh Quang, Thứ trưởng Bộ Y tế nhằm xiết chặt việc quản lý mua bán và sử dụng thuốc.

Ðồng thời, những quy định mới của Bộ Y tế cũng đang là những giải pháp mang tính chiến lược và lâu dài để bảo đảm đáp ứng được các mục tiêu của chính sách thuốc quốc gia (cung cấp đủ thuốc có chất lượng với giá cả hợp lý).

TRÀ MY

BBT (Theo nhandan.com.vn)