Ngày 07/01/2009, Hội Khuyến học Việt Nam, Hội Người Cao tuổi Việt Nam đã phối hợp tổ chức Hội thảo góp ý về Dự thảo “Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2009 – 2020”. Tới dự có các đồng chí Chủ tịch, Phó Chủ tịch, các Trưởng, Phó Ban của 2 Hội, các Giáo sư, tiến sĩ khoa học, các chuyên gia giáo dục, lãnh đạo Viện Khoa học Giáo dục Bộ Giáo dục và Đào tạo...

“Chiến lược phát triển giáo dục Việt Nam 2009 – 2020” đã được Bộ Giáo dục Đào tạo chỉnh sửa 14 lần sau khi đã tham khảo các nhà khoa học, các chuyên gia giáo dục, các Viện nghiên cứu xã hội, Viện Khoa học Giáo dục, các cuộc hội thảo của Bộ Giáo dục - Đào tạo với các Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo các địa phương trong cả nước.

Theo đồng chí Nguyễn Tấn Trịnh, Chủ tịch Hội Người cao tuổi Việt Nam, đây là một cuộc hội thảo mang nhiều ý nghĩa quan trọng, là sự đóng góp thiết thực của 2 Hội trong vai trò hỗ trợ và góp phần hoàn chỉnh hơn đối với chiến lược phát triển giáo dục mà Nghị quyết Đại hội lần thứ IX, X của Đảng và Chỉ thị 11- CT/ TW của Bộ Chính trị đã nêu ra.

Tại Hội thảo này, các đại biểu thảo luận và góp ý tập trung vào các vấn đề về quan điểm chỉ đạo phát triển giáo dục; các mục tiêu chiến lược 2009 – 2020; các giải pháp chiến lược trong đó có 2 giải pháp đột phá là đổi mới quản lý và xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục, cùng với các giải pháp khác như tái cấu trúc hệ thống giáo dục; đổi mới chương trình; đổi mới phương pháp dạy; xã hội hoá giáo dục; tăng cường đầu tư vật chất; gắn đào tạo với nhu cầu xã hội; hỗ trợ giáo dục vùng khó khăn; nâng cao hiệu quả hoạt động khoa học và công nghệ; xây dựng cơ sở giáo dục tiên tiến đẳng cấp quốc tế; các dự án đáp ứng chương trình mục tiêu quốc gia...

Về mục tiêu chiến lược, PGS-TS Trần Xuân Nhĩ cho rằng bản dự thảo chiến lược Bộ Giáo dục và Đào tạo phác thảo giống như một bản mục tiêu kế hoạch dài hạn về giáo dục, chưa thấy rõ biện pháp chiến lược để thực hiện các mục tiêu. Trong mục tiêu chiến lược, có những mục tiêu còn để trống như giáo dục mầm non ở độ tuổi 1 – 4 tuổi; có những chỉ tiêu một số nhà khoa học cho là “lãng mạn duy ý chí” như phát triển 450 SV/1 vạn dân; 30 – 40 % SV ngoài công lập trong khi hàng chục năm nay ta mới đạt 12% . Trong dự thảo chiến lược cũng chưa đề cập đến việc thực hiện xây dựng xã hội học tập theo Nghị quyết IX, X của Đảng, đặc biệt là Chỉ thị 11 của Bộ Chính trị . Trong ngân sách giáo dục cần có tỷ lệ cho giáo dục ngoài nhà trường (khoảng 5%). Cần thống nhất về mặt quản lý nhà nước đối với giáo dục dạy nghề.

GS-TS Phạm Tất Dong, Phó Chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Khuyến học Việt Nam: Tôi có vinh dự là đã được tham gia một số cuộc hội thảo về chiến lược giáo dục, đọc dự thảo nhiều người cho rằng đây là một “chiến lược giáo dục ” của Bộ Giáo dục và Đào tạo, chứ chưa phải là “chiến lược giáo dục” của quốc gia, vì trong dự thảo đưa ra nhiều vấn đề thuộc chuyên môn của ngành giáo dục, đã là chiến lược ta cần nhiều là ở tầm vĩ mô. Dự thảo chưa đưa ra các lực lượng chủ công, vai trò nhiệm vụ của các tổ chức kinh tế - xã hội, thực hiện xã hội hoá giáo dục có nghĩa là Đảng, chính quyền, các tổ chức chính trị - xã hội cho đến mọi người dân đều phải có nhiệm vụ tham gia. Trong chiến lược phải thực hiện “2 mũi gíap công”: hệ thống giáo dục trong nhà trường và hệ thống giáo dục ngoài nhà trường để thực hiện chiến lược đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài cho công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước, chứ không thể ngừng lại ở chiến thuật. Dự thảo chưa đề cập nhiều đến giáo dục ngoài nhà trường. Nghị quyết Đại Hội lần thứ VIII của Đảng đã nêu là phải tổng kết cải cách giáo dục trước rồi mới tiến hành xây dựng Đề án Chiến lược giáo dục, nhưng từ đó đến nay chưa thấy tổng kết các cuộc cải cách giáo dục, như vậy phần đánh giá về giáo dục của ta những năm qua có đầy đủ không, có rút ra được những bài học và kinh nghiệm gì để xây dựng chiến lược giáo dục lần này?

GS-TS Phạm Tất Dong cho rằng: Bản dự thảo chiến lược cần phải có mục tiêu lâu dài, thực hiện chiến lược cũng phải kèm theo kế hoạch tài chính. Dự thảo chiến lược chưa tính hết được vấn đề hội nhập tác động đến văn hoá – giáo dục, chưa đề cập nhiều đến kinh tế tri thức mà Nghị quyết Đại hội IX, X của Đảng đã nêu. Chiến lược phải đề cập mạnh vai trò đại học, đây là một lực lượng lao động trí tuệ và chất lượng cao tham gia hội nhập. Vấn đề Giáo dục cho người lớn tuổi cũng chưa đề cập nhiều, ngoài TTHTCĐ cần có đào tạo ngắn hạn, hệ thống đào tạo nghề cần phát triển mạnh hơn, liên thông được với học phổ thông, chuyên nghiệp và đại học.

Giáo sư-Viện sĩ Nguyễn Cảnh Toàn, một chuyên gia đầu ngành của ngành giáo dục, một người rất tâm huyết với nền giáo dục Việt Nam nói: Tôi hơi thất vọng, vì chiến luợc còn nêu chung chung như thế này thì 10 năm nữa chắc không có thành tích gì lớn! Số liệu dự thảo nêu là những con số xưa nay vẫn nêu. Tôi nghĩ, chiến lược phải có phân tích qui luật phát triển của ta, của thế giới, nếu ta làm trái qui luật sẽ thất bại. Ta dự đoán tình hình chưa sâu, phải bắt mạch được người ta đang âm thầm chuẩn bị những gì cho tương lai , để trang bị cho người học tự tìm kiếm kiến thức để học. Ta còn nghèo, thì cần nghiên cứu những lĩnh vực nào đầu tư ít tiền mà vẫn có kết quả. Đó là khai thác khả năng tự học, học từ xa, nhưng trong dự thảo lại chưa nêu. Trong lộ trình từ học phổ thông, cần nâng cao tính tự học của học sinh, mình chưa đánh giá đúng mức trẻ em, giáo viên hạ thấp trình độ học sinh, vì vậy để trẻ em bị động không phát huy được sáng tạo.

Tiếp theo ý kiến của Giáo sư Nguyễn Cảnh Toàn, còn rất nhiều ý kiến khác của các chuyên gia, các nhà khoa học giáo dục, của các đồng chí lãnh đạo Hội Ngưòi cao tuổi, Hội Khuyến học việt Nam xoay quanh vấn đề làm thế nào cho bản dự thảo “Chiến lược giáo dục Việt Nam 2009 – 2020” được hoàn chỉnh hơn, xứng tầm với tiêu chí của bản chiến lược giáo dục quốc gia./.

Lương Thanh Sở