Theo gia phả dòng họ Nguyễn Đức xã Nghi Trung (Nghi Lộc) được tính từ cụ thủy tổ là Nguyễn Đức Thược, đến nay đã qua 10 đời.Toàn họ có 3 chi, 200 hộ và 900 nhân khẩu sinh sống ở mọi miền Tổ quốc, tập trung nhiều nhất ở Nghi Trung (Nghi Lộc), Hà Nội, và TP. Hồ Chí Minh.

Với truyền thống hiếu học và học giỏi, con cháu họ Nguyễn Đức luôn luôn nhắc nhở nhau lấy sự học là chính. Học để làm người, học để có nghề, để thoát nghèo, để làm giàu, và học để phục vụ cho cộng đồng, cho Tổ quốc. Dưới chế độ phong kiến, dòng họ Nguyễn Đức đã có rất nhiều người đậu đạt. Các cụ Nguyễn Đức Huy, Nguyễn Đức Tân, Nguyễn Đức Thành, Nguyễn Đức Đồng, Nguyễn Đức Trinh đậu cử nhân. Có hai người đậu đầu xứ: Nguyễn Đức Công và Nguyễn Đức Dương. Một cụ đậu phó bảng, hai cụ được bầu vào Hàn lâm viện.

Các thế hệ tiếp theo phát huy truyền thống, đóng góp tích cực cho nền văn hóa, giáo dục, khoa học của đất nước. Tiêu biểu có ông Nguyễn Đức Khởi- nguyên Viện trưởng Viện vi trùng dịch tễ TW, ông Nguyễn Đức Nguyên (tức nhà văn Hoài Thanh)... Sau Cách mạng tháng Tám đến nay, dòng họ có 32 thạc sỹ, tiến sỹ, 3 giáo sư văn học, 3 nhà văn lớn. Các thế hệ con cháu họ Nguyễn Đức luôn nhắc nhau chăm lo cho sự học- đây là nội dung hoạt động chính của Hội đồng gia tộc và được ghi trong tộc ước của dòng họ. Trước năm 2003, hoạt động khuyến học của dòng họ còn mang tính tự phát, chủ yếu là động viên con cháu chăm học, học giỏi để theo gương các bậc cha anh. Bà con thường tự nguyện góp tiền thưởng cho các cháu có hoàn cảnh khăn nhưng cố gắng vươn lên học giỏi. Từ khi Hội Khuyến học Việt Nam ra đời, Hội Khuyến học xã Nghi Trung được thành lập, họ Nguyễn Đức thành lập Ban Khuyến học với 5 ủy viên. Ban Khuyến học của dòng họ hoạt động dựa trên 3 mục tiêu: Xây dựng nhiều gia đình đạt Gia đình văn hóa, Gia đình hiếu học; không có học sinh bỏ học, học tập đạt kết quả cao, không mắc các tệ nạn xã hội, con cháu trong dòng họ tích cực tham gia xây dựng xã hội học tập và hoạt động khuyến học có hiệu quả trong đại tộc, có tác dụng lan rộng trong cộng đồng dân cư... Những mục tiêu này được thực hiện chủ yếu qua 2 hình thức: nhắc nhở, thuyết phục và biểu dương khen thưởng. Hàng năm quỹ khuyến học của dòng họ Nguyễn Đức có từ 5 - 7 triệu đồng, giúp cho dòng họ tổ chức biểu dương khen thưởng kịp thời những cháu đạt thành tích cao trong học tập .Trong 5 năm, đã khen thưởng cho 115 lượt cháu.

Từ năm 2004 đến nay, dòng họ này đã có 271 cháu đậu vào các trường đại học, cao đẳng. 47 cháu đạt học sinh giỏi tỉnh, thành phố; 86 cháu đạt học sinh giỏi quận, huyện Dòng họ được Bộ Công an tặng Bằng khen năm 2008, UBND tỉnh tặng Bằng khen năm 2007 và nhiều giấy khen của huyện, xã về phong trào khuyến học, bảo vệ an ninh Tổ quốc...

BBT (Theo nghean.gov.vn)