Ngày xuân, chúng tôi tìm về những dòng họ khuyến học, gia đình hiếu học tiêu biểu của đất Hà thành để thấy người Hà Nội vẫn giữ gìn và phát huy được truyền thống hiếu học có từ bao đời nay của dân tộc ta, để thấy tri thức luôn vươn mình với thời đại và hoà mình trong sự hưng thịnh, sinh sôi của vạn vật.

Vinh danh dòng họ Hoàng

Chút nắng vàng của mùa xuân khiến con đường dẫn đến nhà thờ đại tôn dòng họ Hoàng ở xóm 13, xã Cổ Nhuế, huyện Từ Liêm trở nên sáng đẹp hơn. Những người thuộc dòng họ vẫn còn nhớ đến niềm vinh dự khi năm 2007, dòng họ Hoàng được vinh danh dòng họ khuyến học tiêu biểu toàn quốc. Đây là mốc son đáng nhớ để lưu truyền trong con cháu trong dòng họ, để họ thấy phải có trách nhiệm giữ gìn, kế thừa và làm rạng rỡ dòng họ của mình.

Nói về quá trình gây dựng phong trào khuyến học của dòng họ Hoàng, ông Hoàng Thu Phùng - Chi hội khuyến học dòng họ Hoàng cho biết: Họ Hoàng chúng tôi vốn có truyền thống hiếu học. “Học điền bi kí” năm 1826 còn ghi tên 20 cụ (trong đó có các cụ họ Hoàng) đã góp nhau gần 7 mẫu Bắc bộ để nuôi thầy, mở trường và cấp giấy bút cho học trò nghèo.

Hưởng ứng cuộc vận động của Mặt trận dân chủ Đông Dương năm 1937, cụ Hoàng Gia Bình đã mua đất xây trường Hương học cạnh đường 69, bỏ ra 1 mẫu rưỡi ruộng trả lương thầy dạy 3 lớp ghép. Chính vì vậy mà khuyến học ngày nay của dòng họ được phát huy có phần thuận lợi.

Năm 1998, lập Ban liên lạc trí thức dòng học và định ngày “Trí thức về nguồn” vào ngày Chạp Tổ hàng năm, tức ngày 10 tháng Chạp ta nhằm để các trí thức và đại gia đình của mình làm khuyến học. Năm 1999, lập “Tư vấn khuyến học” thuộc Hội đồng họ và đưa ra “Lời khuyến học của dòng họ Hoàng” trước toàn họ vào ngày giỗ Tổ và phát cho từng gia đình. Từ năm 2001 đến nay, Chi hội khuyến học của dòng họ chính thức đi vào hoạt động, góp phần làm rạng danh dòng họ đã tồn tại hơn 6 thế kỷ nay.

Cứ đến dịp Tết và ngày giỗ Tổ là những người hảo tâm lại tự nguyện đóng góp vào quỹ khuyến học của dòng họ. Bên cạnh đó, Chi hội khuyến học đã “họ hoá” quỹ khuyến học để toàn họ đều có ý thức rõ rệt về trách nhiệm cá nhân, mỗi nhân khẩu góp 1 nghìn đồng 1 năm. “Chính vì vậy, chúng tôi có đủ tiền khen thưởng cho gần 100 cháu và gia đình từ HS, SV học giỏi, thi đỗ vào CĐ, ĐH, thi vào lớp 10 đạt điểm cao đến tổ chức “Vinh qui bái tổ”, khen thưởng gia đình hiếu học…”- Ông Hoàng Thu Phùng tự hào.

Cổ Nhuế đang ngày một khởi sắc với đời sống nhân dân ngày một nâng lên, không có học sinh nào phải bỏ học vì khó khăn. Những người làm khuyến học ở dòng họ Hoàng tâm niệm: Khuyến học dòng họ là vững chắc vì cùng dòng máu trực hệ. Ở thời khắc chào đón Tết nguyên đán, những người trong dòng họ Hoàng dù ở bất cứ đâu cũng tề tựu đông đủ về nhà thờ đại tôn dòng họ Hoàng để có thêm niềm tin và sự tự hào về một dòng họ khuyến học tiêu biểu đất Hà thành.

Toả sáng tri thức mới

Ông ta cha từng nói: “Thiên hạ vi bản tại quốc, quốc vi bản tại gia, gia vi bản tại thân” (nghĩa là: Thiên hạ lấy quốc gia làm gốc, quốc gia lấy gia đình làm gốc, gia đình lấy bản thân từng người làm gốc). Gia đình có học tập, trong đó mỗi thành viên có học tập thì quốc gia mới có tri thức, dân tộc mới thông thái…

Tìm đến các gia đình hiếu học tiêu biểu của Thủ đô Hà Nội, chúng tôi cảm nhận rõ nét hơn ý tứ mà cha ông ta răn dạy.

Chúng tôi không khỏi thán phục khi xem bảng liệt kê quá trình học tập của những thành viên trong gia đình ông Thái Doãn Tình - phường Dịch Vọng Hậu, quận Cầu Giấy. Bản thân ông Tình tốt nghiệp trường ĐH Sư phạm, tốt nghiệp Tiến sĩ hoá học tại Nga, giảng dạy tại khoa Hoá, trường ĐH Sư phạm HN từ năm 1959 đến 2002, là nhà giáo ưu tú. Vợ ông, bà Lê Kim Chung, tốt nghiệp ĐH Sư phạm, là giảng viên của trường THPT chuyên ngoại ngữ, ĐH Sư phạm Ngoại ngữ Hà Nội từ năm 1969 đến 2000.

Ba người con của ông bà đều tốt nghiệp ĐH, cao học, biết nhiều thứ tiếng ngoại ngữ, hiện đang là cán bộ của Sứ quán Ôxtrâylia, Ngân hàng HSBC Hà Nội…Ông Tình bộc bạch: Dù ở đâu, làm gì thì tri thức khoa học vẫn là điều quan trọng nhất. Kinh tế của gia đình tôi trước đây hoàn toàn dựa vào đồng lương của 2 vợ chồng giáo viên nên chúng tôi chỉ có thể cho các con “cái chữ” để vào đời, để làm người. Tri thức sẽ là cái tồn tại vĩnh viễn trong sự xoay chuyển của vạn vật, và con cháu chúng tôi đang cống hiến tri thức có được cho sự phát triển của Thủ đô, của đất nước.

Cũng như vậy, gia đình bà Hoàng Thị Toan- xã Tân Triều, huyện Thanh Trì luôn coi trọng việc học tập kiến thức của con cái. Họ hiểu, chỉ có con đường học vấn mới giúp họ xoá được cái đói, đẩy lùi cái nghèo. Những nỗ lực thầm lặng của vợ chồng bà Toan đã từng ngày “đơm hoa kết trái”.

Con trai lớn của ông bà, Đỗ Hoàng Anh, hiện đang học lớp 11 khối chuyên vật lý trường ĐH Khoa học tự nhiên, ĐHQG Hà Nội. 11 năm liền cháu là học sinh giỏi. Cháu đã từng đoạt giải nhất môn Vật lý trong kỳ thi chọn HSG quốc gia lớp 12, đoạt Huy chương đồng tại kỳ thi Olympic Vật lý châu Á, và huy chương Bạc tại kỳ thi HSG Vật lý quốc tế được tổ chức tại Iran hồi tháng 7 năm 2007.

Noi gương học tập của bố mẹ và anh trai, cậu em Đỗ Hoàng Dương hiện đang học lớp 6 trường THCS Lê Lợi liên tục đạt danh hiệu học sinh giỏi. Năm học lớp 5, Dương đã đạt Huy chương đồng tại giao lưu toán tuổi thơ toàn quốc…

Đầm ấm trong hương vị Tết cổ truyền của dân tộc, điều đọng lại lớn nhất trong mỗi gia đình hiếu học, dòng họ khuyến học tiêu biểu của đất Hà thành nghìn năm văn hiến có lẽ vẫn là sự toả sáng của tri thức, là sự trưởng thành của những con người luôn mải mê với việc học tập…Tri thức soi sáng nhân loại và nhân lên những giá trị cuộc sống tươi đẹp của mùa Xuân đất nước, mùa Xuân Hà thành.

BBT (Theo Kiều Ngân VTC)