Làng Giẽ là một làng cổ có lịch sử hàng nghìn năm, quần thể đình làng cổ kính xây dựng năm Bính Dần - 1686, gồm đình - chùa- miếu- văn chỉ được công nhận di tích văn hoá nghệ thuật Quốc gia, công trình kiến trúc cổ này là di tích hiếm hoi của thất thập nhị từ thờ các vua Hùng, được lưu truyền trong dân gian còn lại đến ngày nay.

Đình Làng hiện còn lưu giữ nhiều tấm bia cổ và hàng chục đạo sắc phong của nhiều triều đại phong kiến Việt Nam, phong cho thành hoàng làng là đức Quảng bác Đại vương, hoàng tử thứ hai con vua Hùng Huy Vương (vua hùng thứ 8) và mẫu Tiên Dung Châu- hoàng hậu của nhà vua. Theo truyền thuyết Mẫu sinh một bọc được 05 hoàng nam ( nhất bào ngũ tử), đều là thủy thần. Từ xưa làng đã nổi tiếng có nhiều người đỗ đạt và truyền thống văn hóa. Lão nhà văn Nguyễn Thị Vịnh sinh trưởng ở làng Giẽ, năm nay hơn 90 tuổi, có lẽ là thành viên duy nhất của nhóm nhà văn vang bóng một thời (nhóm Tự lực Văn đoàn) hiện còn sống và sáng tác. Là làng nghề truyền thống giày da, may mặc, sơn mài, hoạt động kinh tế của làng Giẽ trong những năm vừa qua rất sôi động. Mọi người trong độ tuổi lao động ai cũng có công ăn việc làm ổn định, các cháu thiếu niên ngoài giờ học cũng tham gia lao động sản xuất cùng với gia đình. Công việc cuốn hút phần nào ảnh hưởng đến việc học tập của các cháu.

Kinh tế phát triển mà không phải ly hương, không ít bà con cho rằng học cao chắc gì đã xin được công ăn việc làm, chỉ cần học hết phổ thông trung học rồi về làm nghề ở gia đình hoặc tham gia các tổ hợp của bà con trong họ là có công ăn việc làm và thu nhập ổn định. Tuy nhiên cuộc vận động thành lập và hoạt động của ban khuyến học họ Đỗ Quang vẫn kiên trì diễn ra nhiều năm qua. Trong hai năm 2006-2007 hoạt động khuyến học của họ Đỗ Quang làng Giẽ, xã Phú Yên, Phú Xuyên, Hà Tây có nhiều khởi sắc, đặc biệt là từ sau cuộc hội nghị toàn thể BLL họ Đỗ Việt Nam năm 2006 được tổ chức thành công ở địa phương. Thông tin việc họ Đỗ Việt Nam và trang thông tin điện tử hodovietnam thường xuyên cập nhật những gương hiếu học của con em họ Đỗ. Gương của nhiều gia đình trong họ Đỗ Quang nuôi dạy tốt con cháu có tác động tích cực đến suy nghĩ của bà con trong họ.

Tiêu biểu như gia đình ông Đỗ Quang Ánh cả 05 người con của ông bà đều tốt nghiệp đại học hoặc cao đẳng, 02 con gái của ông bà đều theo nghề sư phạm. Cô áp út Đỗ Thị Nguyên hiện là hiệu phó trường THCS Phú yên, đang tiếp tục công việc trồng người trên quê hương mình. Gia đình ông Đỗ Quang Tuyến đang nuôi 02 con trai cùng học đại học... Những gia đình cùng lúc phải lo cho nhiều con ăn học như gia đình ông Tuyến không phải là hiếm, qua trò chuyện chúng tôi được biết gia đình các ông bà đều có chung suy nghĩ: việc cho các con học lên cao có ảnh hưởng đến hoạt động kinh tế của gia đình trước mắt, đặc biệt vào những dịp cuối năm, nhiều gia đình phải thức thâu đêm để hoàn thành các hợp đồng giao hàng, nhưng vì tương lai con em các gia đình quyết hy sinh lợi ích kinh tế trước mắt. Ban khuyến học họ Đỗ Quang hiện nay do ông Đỗ Quang Đoàn làm trưởng ban, cả hai con của ông bà đều tốt nghiệp đại học, trên đại học và đều công tác xa nhà, nhiều lúc không khỏi buồn nhớ con, nhưng tấm gương của gia đình ông được nhiều bà con trong họ thường xuyên nhắc nhở.

Trong 02 năm qua trong họ có 05 cháu thi đỗ đại đại học và trên đại học là các cháu Đỗ Ngọc Quang, Đỗ Thị Thanh Lý, Đỗ Thị Thảo, Đỗ Quang Bình, Đỗ Nam Phương, Đỗ Hải Hà. Ngoài việc động viên các cháu trong họ phấn đấu học tập tốt, ban khuyến học cùng Hội đồng Gia tộc còn chú trọng khuyến khích các cháu rèn luyện thể chất. "Họ" đã động viên, tập hợp, giúp đỡ các cháu thanh thiếu niên họ Đỗ thành lập một đội bóng đá, áo thi đấu của cầu thủ có in biểu tượng và tên "Đội bóng họ Đỗ Quang". Đội thường xuyên luyện tập và thi đấu giao hữu với các đội bóng trong khu vực. Các cháu rất phấn khởi và đoàn kết, đây cũng là nét đẹp văn hoá mới của dòng họ Đỗ. Nhờ có phong trào rèn luyện sức khoẻ và chăm lo của gia đình, năm 2006 vừa qua cháu Đỗ Thị Hà học sinh trường THCS Phú yên giành huy chương vàng hội khoẻ Phù Đổng toàn tỉnh Hà Tây. Hà đã được tuyển vào đội tuyển Canoing (đua thuyền) của Thủ Đô Hà Nội. Nhờ tích cực học tập, rèn luyện nên trong giải trẻ toàn quốc về thể dục thể thao tổ chức ở Hà Nội vào tháng 10-2007, Hà tham dự thi đấu ở 02 nội dung và đều giành được huy chương vàng.

Trong năm học vừa qua ngoài các phần thưởng cho các cháu thi đỗ đại học, ban khuyến học của họ Đỗ Quang đã trao thưởng cho 13 cháu là học sinh giỏi trong họ. Thành tích học tập của các cháu động viên rất nhiều cho cha mẹ các cháu, quyết tâm lao động sản xuất, làm giầu làm đẹp cho quê hương, xây dựng mối liên hệ họ hàng ngày thêm bền chặt.

Đỗ Hòa

BBT