Ông Hà Kim Tới (người đứng thứ 3 từ trái sang) nhận giải thưởng Tự học thành tài - Nhân tài Đất Việt năm 2019

Là một nông dân tự học, cần cụ sáng tạo, ông Hà Kim Tới (sinh năm 1957) ở huyện Thanh Ba tỉnh Phú Thọ đã sáng chế, chế tạo ra máy ruôi sắn củ tươi. Điều đặc biệt là các thiết bị của máy ruôi sắn hầu hết được ông tự chế. Sáng chế ý nghĩa này được vinh danh ở giải thưởng Tự học thành tài Nhân tài Đất Việt năm 2019.

Là một người nông dân với trình độ văn hóa lớp 7/10 trực tiếp trồng, chế biến sắn củ tươi do có sự đam mê đối với lĩnh vực cơ khí, trong hàng chục năm bản thân ông Hà Kim Tới đã luôn tự học hỏi và tìm tòi nghiên cứu để tạo ra những dụng cụ thiết bị để nạo sắn vừa để giúp cho công việc nạo sắn của bản thân, gia đình, người dân trồng sắn đỡ vất vả và nâng cao giá trị sản xuất nông nghiệp.

Trải qua quá trình tự học, tự nghiên cứu, tìm hiểu, học hỏi các kỹ năng về cơ khí và với sự kiên trì ông đã thiết kế và tạo ra được những dụng cụ, thiết bị nạo sắn củ tươi từ thủ công đến bán tự động chạy bằng động cơ điện và xăng hiện nay. Từ nạo bằng bàn tay thủ công đến nạo bằng bàn nạo thủ công, cải tiến thành bàn nạo quay tay cho đến bằng máy ruôi sắn TS -08. Sau khi thử nghiệm thành công máy ruôi sắn bán tự động TS08 ông đã mạnh dạn vay vốn mở xưởng cơ khí để sản xuất máy và bán rộng rãi tại các tỉnh có hộ trồng sắn trong và ngoài tỉnh (các tỉnh miền Bắc và miền Trung).

Ông Hà Kim Tới cho hay, đối với nạo thủ công bằng tay năng suất rất thấp, chỉ nạo được 1 tạ sắn tươi trong 1 ngày và rất nặng nhọc và dễ làm trượt xước tay khi nạo;  Đối với nạo bằng bàn nạo thủ công năng suất đã tăng gấp 3 lần so với nạo thủ công bằng tay đạt 3 tạ củ sắn tươi/ngày, song vẫn không nạo triệt để vẫn còn phần chót củ sắn, không nạo được và hay xảy ra thương tích cho các ngón tay trượt vào bàn nạo.

Đến bàn nạo quay tay năng suất lại được tăng lên đạt 7-8 tạ củ sắn tươi trong 1 ngày song vẫn phải tiến hành cạo sạch vỏ gỗ và đất cát bám quanh củ và nếu với lượng sắn củ tươi lớn thì không kịp cho việc phơi sấy khi thời tiết thuận lợi.

Tuy nhiên khi sử dụng máy ruôi sắn bán tự động TS – 08 năng suất nạo bằng máy ruôi sắn TS08 thì một người 1 ngày nạo được 60-70 tạ củ sắn tươi và không phải tiến hành cạo vỏ gỗ trước khi nạo đáp ứng với lượng sắn củ tươi lớn kịp cho việc phơi sấy khi thời tiết thuận lợi không phải sấy bằng lò tốn công và củi.

Theo tìm hiểu của chúng tôi, máy ruôi sắn TS08 là thiết bị cơ khí chưa từng được chế tạo ở Việt Nam, lần đầu tiên được áp dụng tại Phú Thọ và Việt Nam đặc biệt là máy đã tách được vỏ gỗ riêng với các phần hữu ích còn lại của củ sắn và củ sắn được ruôi triệt để (không mất công tách vỏ gỗ và tận dụng tối đa toàn bộ phần hữu ích của củ sắn đưa vào nạo).

Giải pháp áp dụng các nguyên tắc chế tạo cơ khí, đĩa, lưỡi nạo được chế tạo và chuyển động liên tục trong quá trình vận hành thiết bị; Thao tác vận hành thiết bị đơn giản, an toàn, chỉ cần 1 người thực hiện vận hành máy làm giảm chi phí nhân công; Truyền động đơn giản trong quá trình sản xuất vận hành lắp đặt thiết bị. Đặc biệt, thiết bị gọn nhẹ, dễ di chuyển, lắp đặt ngay tại các nương, đồi sắn.

Giải pháp đạt hiệu quả về kinh tế cao khi năng suất ruôi bằng máy TS08 đưa năng suất tăng gấp 20 lần so với bàn nạo thủ công và gấp 10 lần so với bàn nạo quay tay. Mặt khác khi ruôi sắn bằng máy ruôi  TS08 không phải mất thêm 10 công cạo vỏ gỗ củ sắn tươi khi ruôi 60- 70 tạ củ/1 ngày so với ruôi bằng bàn nạo thủ công và quay tay.

Theo tính toán nếu ruôi 1 tấn củ sắn tươi bằng máy ruôi TS08 chỉ chi mất 23.500 đồng, còn bằng bàn ruôi sắn quay tay hết 253.000 đồng, bằng bàn ruôi thủ công bằng tay chi mất 503.000 đồng; Chất lượng sợi sắn ruôi bằng máy TS08 cao hơn giá thành sản phẩm sắn ruôi bằng thủ công từ 5-10%.

Về mặt xã hội thì tạo việc làm cho 20 – 25 lao động tại địa phương có thu nhập ổn định bình quân 5 triệu đồng 1 tháng. Giúp giải phóng sức lao động cho người nông dân, nâng cao hiệu quả trồng và sơ chế sắn; Thúc đẩy cơ khí hóa nông nghiệp nông thôn, góp phần chung sức xây dựng nông thôn mới.

“Máy ruôi sắn TS08 có độ vận hành an toàn cao không gây nóng, bụi, độc hại tiết kiệm sức lao động đảm bảo sức khỏe cho người vận hành. Trong quá trình sản xuất máy ruôi sắn TS08 không gây ô nhiễm môi trường do không có chất thải rắn, lỏng, khí. (trừ loại sử dụng động cơ xăng). Tiêu hao điện năn thấp và không gây ồn lớn”, ông Hà Kim Tới cho biết.

Ông Tới cũng cho hay, máy đã được bán để sử dụng trong tỉnh và ở các vùng (như Phú Thọ, Yên Bái, Lào Cai, Hà Giang, Tuyên Quang, Hà Tĩnh, Nghệ An, Sơn La, Hòa Bình, Lai Châu, Thái Nguyên, Cao Bằng, Quảng Ngãi... và 1 số nước ngoài đã đặt mua máy như Lào, Campuchia) có trồng sắn của các tỉnh miền Bắc và miền Trung. Khi hết mùa sơ chế sắn củ có thể sử dụng động cơ lắp vào các thiết bị khác để sử dụng như máy bơm nước, máy đốn cành chè, tách hạt ngô...)

Với sự sáng tạo của mình trong sáng chế chế tạo máy ruối sắn củ tươi TS 08, ông Hà Kim Tới đã đạt giải nhì cuộc thi sáng tạo kỹ thuật tỉnh Phú Thọ năm 2012-2013; Đạt giải khuyến khích Hội thi sáng tạo kỹ thuật toàn quốc năm 2012-2013; Danh hiệu nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2014; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ năm 2015; Danh hiệu nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2018.. Bên cạnh đó ông cũng được nhiều Bằng khen của UBND tỉnh Phú Thọ và các Bộ ngành Trung ương.

Dân trí