Hiếu học là truyền thống lâu đời của dân tộc Việt Nam, dù khó khăn, gian khổ, vất vả đến mấy gia đình nào, dòng họ nào cũng tạo mọi điều kiện cho con, cháu chăm ngoan, học giỏi để trở thành con người chân chính có ích cho xã hội.

Gia đình Việt Nam luôn luôn gắn liền với dòng họ, dòng họ có tác dụng gắn kết mọi gia đình trong việc duy trì và phát huy những truyền thống tốt đẹp của họ tộc, động viên các gia đình giữ gìn gia phong, thực hiện gia giáo. Trong lịch sử dân tộc ta đã có biết bao gia đình vinh hiển, dòng họ khoa bảng lưu danh mãi mãi. Bởi vì hiền tài là nguyên khí quốc gia. Tại Đại hội gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học tiêu biểu toàn quốc lần thứ II ngày 9/10/2007, đồng chí Nguyễn Minh Triết - uỷ viên Bộ Chính trị - Chủ tịch nước Cộng hoà XHCN Việt Nam nói: “Xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ khuyên học để xây dựng xã hội học tập là cách làm độc đáo ở Việt Nam, cố ý nghĩa lớn trong việc động viên mọi người học tập, góp phần chấn hưng nền giáo dục nước nhà".

Mỗi gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học phải là hạt nhân trong cuộc vận động xây dựng cả nước trở thành một xã hội học tập, trong đó người người học tập, nhà nhà học tập, học ở mọi lúc, mọi nơi “cần gì học nấy”.

Tại Đại hội gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học tiêu biểu toàn quốc lần thứ II tháng 10/2007 đã có 4 triệu gia đình hiếu học, 3 vạn dòng họ hiếu học, Đại hội tuyên dương 321 gia đình hiếu học, 70 dòng họ hiếu học xuất sắc. Có thể nói phong trào thi đua gia đình hiếu học - dòng họ hiếu học phát triển rất nhanh trên khắp các địa bàn dân cư trong cả nước, có nhiều gia đình hiếu học của dân tộc Thái, Nùng, Tày, K’ho, Hrê, Êđê, H’mông... tiêu biểu. Nhân dân ta đã và đang thực hiện lời dạy của Bác Hổ:

“Học không bao giờ cùng

Học mãi để tiến bộ mãi

Càng tiến bộ càng thấy phải học thêm”

Sở dĩ phong trào thi đua khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập đang đi vào cuộc sống. Vì có các yếu tố sau đây:

Một là, mọi người dân đểu được học tập, học bằng nhiều phương pháp và hình thức “Học tập suốt đời". Mở rộng và nâng cao chất lượng học tập, xây dựng gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học, cộng đồng hiếu học, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp khuyến học xuất sắc (cả nước trở thành vườn hoa khuyến học, khuyến tài).

Tính đến năm 2012 có 5.045.662 gia đình hiếu học, 46.904 dòng họ hiếu học, 38.497 cộng đồng hiếu học.

Hai là, huy động được sức mạnh tổng hợp của các lực lượng xã hội tham gia làm khuyến học, các nhà khoa học, nhân sĩ, tôn giáo, lực-lượng vũ trang, các thầy cô giáo, công nhân, nông dân, kiều bào ở nước ngoài, học sinh, sinh viên...

Ba là, được các cấp uỷ Đảng, chính quyền tin cậy, nhân dân ủng hộ, các Bộ, ban ngành, cơ quan thông tin báo chí phối hợp và giúp đỡ có hiệu quả.

Bốn là, đội ngũ cán bộ làm khuyến học, nhiệt tình, có tâm huyết, năng động, sáng tạo vì mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nguồn nhân lực, bổi dưỡng nguồn nhân tài cho sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước.

Đại hội tuyên dương gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học, cộng đồng khuyến học xuất sắc toàn quốc lần thứ III sẽ diễn ra vào ngày 9/10/2013 là những đóa hoa tươi thắm trong phong trào thi đua khuyến học dâng lên Đảng quang vinh và cũng là minh chứng cho cách làm độc đáo của Việt Nam, sử dụng sức mạnh tổng hợp “Gia đình - Nhà trường - Xã hội trong sự nghiệp trồng người”.

Nguyễn Thanh Nghị
Uỷ viên Thường vụ TW Hội KHVN